O organizacji preferencyjnej rozmów urzędowych
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 32 (2018): Socjolingwistyka
Abstrakt
W artykule podjęte jest zagadnienie organizacji preferencyjnej rozmowy. Nie jest ono w polskiej literaturze lingwistycznej mocno osadzone, pojawia się w kilku pracach z zakresu pragmatyki (Levinson 2010) czy analizy konwersacyjnej (Rancew-Sikora 2007; Rutkowski 2015). W artykule prezentuje się je na przykładzie rozmów urzędowych, stanowiących fragment większego autentycznego korpusu. Przeanalizowane w artykule przykłady potwierdzają wstępne założenia oraz wcześniejsze obserwacje z zakresu analizy konwersacyjnej. Wypowiedzi preferowane są na ogół krótsze, bardziej bezpośrednie, nienacechowane językowo, zaś niepreferowane – bardziej złożone formalnie, często niebezpośrednie, obudowane szeregiem wskaźników uchylających czy opóźniających. Ciekawy jest rozkład niepreferowanych wypowiedzi w zależności od mówiącego – w przypadku klientów będą to pytania i prośby kierowane do urzędnika, w przypadku urzędników zaś głównie podawanie informacji niekorzystnych dla klientów. Szczegółowy opis organizacji preferencyjnej może przynieść ciekawe obserwacje dotyczące nie tyle motywacji i rzeczywistych chęci mówiących, co istnienia pewnych modelowych schematów rozmów różnego typu.
Słowa kluczowe
- Bilmes J. 1988: The concept of preference in conversation analysis, Language in Society 17, 161–181.
- Boyle R. 2000: Whatever happened to preference organization?, Journal of Pragmatics 32, 583–604.
- Brown P., Levinson S.C. 1987: Politeness: Some universals in language usage, Cambridge: Cambridge University Press.
- Church A. 2004: Preference revisited, RASK: International Journal of Language and Linguistics 21, 111–129.
- Church A. 2009: Preference Organisation and Peer Disputes: How Young Children Resolve Conflict, Surrey: Ashgate.
- Coulthard M. 1977: An Introduction to Discourse Analysis, London: Longman.
- Holtgraves T. 2000: Preference organization and reply comprehension, Discourse Processes 30(2), 87–106.
- Levinson S.C. 2010: Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski, K. Stachowicz, Warszawa: PWN.
- Mey J.L. 2001: Pragmatics: An introduction, Oxford: Blackwell.
- Pomerantz A. 1984: Agreeing and disagreeing with assessments: Some features of preferred/dispreferred turn shapes, [w:] Atkinson J.M., Heritage J. (red.), Structures of Social Action, Cambridge: Cambridge University Press, 57–101.
- Pomerantz A., Heritage J. 2012: Preference, [w:] Sidnell J., Stivers T. (red.), The Handbook of Conversation Analysis, Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell Publishing, 210–228.
- Rancew-Sikora D. 2007: Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych, Warszawa: Trio.
- Rutkowski M. 2015: Rozmowa urzędowa. Analiza konwersacyjno-dyskursywna, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
- Schegloff E.A. 1988: Presequences and indirection: Applying speech act theory to ordinary conversation, Journal of Pragmatics 12, 1, 55–62.
- Schegloff E.A., Sacks H. 1973: Openings and closings, Semiotica 8, 4, 289–327.
Referencje
Bilmes J. 1988: The concept of preference in conversation analysis, Language in Society 17, 161–181.
Boyle R. 2000: Whatever happened to preference organization?, Journal of Pragmatics 32, 583–604.
Brown P., Levinson S.C. 1987: Politeness: Some universals in language usage, Cambridge: Cambridge University Press.
Church A. 2004: Preference revisited, RASK: International Journal of Language and Linguistics 21, 111–129.
Church A. 2009: Preference Organisation and Peer Disputes: How Young Children Resolve Conflict, Surrey: Ashgate.
Coulthard M. 1977: An Introduction to Discourse Analysis, London: Longman.
Holtgraves T. 2000: Preference organization and reply comprehension, Discourse Processes 30(2), 87–106.
Levinson S.C. 2010: Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski, K. Stachowicz, Warszawa: PWN.
Mey J.L. 2001: Pragmatics: An introduction, Oxford: Blackwell.
Pomerantz A. 1984: Agreeing and disagreeing with assessments: Some features of preferred/dispreferred turn shapes, [w:] Atkinson J.M., Heritage J. (red.), Structures of Social Action, Cambridge: Cambridge University Press, 57–101.
Pomerantz A., Heritage J. 2012: Preference, [w:] Sidnell J., Stivers T. (red.), The Handbook of Conversation Analysis, Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell Publishing, 210–228.
Rancew-Sikora D. 2007: Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych, Warszawa: Trio.
Rutkowski M. 2015: Rozmowa urzędowa. Analiza konwersacyjno-dyskursywna, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Schegloff E.A. 1988: Presequences and indirection: Applying speech act theory to ordinary conversation, Journal of Pragmatics 12, 1, 55–62.
Schegloff E.A., Sacks H. 1973: Openings and closings, Semiotica 8, 4, 289–327.