Piciorys w przestrzeni dyskursu terapeutycznego. Wstęp do lingwistycznej charakterystyki gatunku
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 32 (2018): Socjolingwistyka
Abstrakt
Piciorys (ang. story, personal story) to tekst autobiograficzny tworzony w trakcie terapii choroby alkoholowej, którego geneza związana jest z działalnością ruchu Anonimowych Alkoholików. W artykule podjęto próbę wstępnej charakterystyki gatunku sytuującą się w nurcie lingwistyki tekstu i dyskursu. Po zarysowaniu uwarunkowań pragmatycznych związanych z sytuacją komunikacyjną (mityng AA), wskazano specyficzne funkcje piciorysu (na tle innych narracji terapeutycznych) i przedstawiono zarys struktury tekstu. Piciorys oraz inne wzorowane na nim uzależnieniorysy można zaliczyć do rodziny gatunków (proponowana nazwa ponadgatunkowa: świadectwo przemiany), łącznie z takimi tekstami, jak: świadectwo religijne, coming out i samokrytyka.
Słowa kluczowe
- Czelakowska A. 2014: Polisemia regularna – między semantyką a kontekstem, LingVaria 17, 45–58.
- Duszak A. 1998: Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Feltham C. 2013: Czym są poradnictwo i psychoterapia?, [w:] Feltham C., Horton I. (red.), Psychoterapia i poradnictwo, t. 1, przeł. J. Bartosik, S. Pikiel, E. Zaremba, P. Bucki, Sopot: Wydawnictwo GWP, 43–53.
- Feltham C., Horton I. (red.) 2013: Psychoterapia i poradnictwo, t. 1, przeł. J. Bartosik, S. Pikiel, E. Zaremba, P. Bucki, Sopot: Wydawnictwo GWP.
- Ficek E., 2012: Dyskurs terapeutyczny i jego uwarunkowania – rekonesans badawczy, Tekst i dyskurs – Text und Diskurs 5, 249–259.
- Ficek E. 2013: Poradnik. Model tekstowy i jego aktualizacje, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
- Ficek E. 2016: Językowe manifestacje dyskursu terapeutycznego (na wybranych przykładach), [w:] Witosz B., Sujkowska-Sobisz K., Ficek E. (red.), Dyskurs i jego odmiany, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 95–102.
- Grzesiuk L. 2005: Wstęp, [w:] Grzesiuk L. (red.), Psychoterapia. Teoria, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, 13–22.
- Grzesiuk L. (red.) 2005: Psychoterapia. Teoria, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
- ISJP – Bańko M. (red.) 2000: Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Jacyno M. 2007: Kultura indywidualizmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Józefik B. 2011: Psychoterapia jako dyskurs kulturowy, Psychiatria Polska 45, 5, 737–748.
- Kaczmarczyk I. 2008: Wspólnota Anonimowych Alkoholików w Polsce. Alkoholowe dno i co to znaczy trzeźwieć, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
- Kita M. 2017: „Coming-out” w polskiej przestrzeni dyskursywnej, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
- Knapp H. 2009: Komunikacja w terapii, przeł. M. Trzcińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Labocha J. 2004: Tekst pisany – tekst zapisany, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 60, 5–10.
- Nowak M.D. 2005: Świadectwo religijne. Gatunek – język – styl, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
- NSP – Smółkowa T. (red.) 1999: Nowe słownictwo polskie: materiały z prasy lat 1985–1992, cz. 2: P–Ż, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
- Piętkowa R., Witosz B. 1994: Relacje nadawczo-odbiorcze w tekście terapeutycznym, [w:] Gajda S., Nocoń J. (red.), Kształcenie porozumiewania się. Materiały konferencji naukowej Opole 26–28.09.1994, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 309–315.
- PSWP – Zgółkowa H. (red.) 1994–2005: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
- Skowronek K. 2016: Kultura konsumpcji – kultura terapii. Studia językoznawcze, Kraków: Wydawnictwo Libron.
- Soroko E. 2008: Zmiana w terapiach narracyjnych, [w:] Słapińska J. (red.), Pojęcie zmiany w teorii i praktyce psychologicznej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 91–120.
- Sośniak K. 2006: Historie picia alkoholików – terapeutyczne hybrydy tekstowe, [w:] Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Zaśko-Zielińska M. (red.), Język a Komunikacja 12: Oblicza komunikacji I. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Tertium, 863–875.
- Szehidewicz E. 2014: Dyskurs psychoterapeutyczny w perspektywie językoznawczej – przegląd badań, [w:] Łukasik M., Mikołajewska B. (red.), Studi@ Naukowe, t. 17: Języki specjalistyczne wczoraj, dziś i jutro, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Uniwersytetu Warszawskiego, 399–410.
- Tokarska U. 2002: Narracja autobiograficzna w terapii i promocji zdrowia, [w:] Trzebiński J. (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 221–261.
- Witosz B. 2005: Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
- Witosz B. 2009: Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
- Wojtak M. 1994: Przyjacielsko, miło, zrozumiale, czyli o stylu poradnika, [w:] Gajda S., Nocoń J. (red.), Kształcenie porozumiewania się. Materiały konferencji naukowej Opole 26–28.09.1994, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 301–307.
- Wojtak M. 2001: Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych, [w:] Witosz B. (red.), Stylistyka a pragmatyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 38–47.
- Wojtak M. 2004: Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, [w:] Ostaszewska D. (red.) Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 29–39.
- Wołowiec G. 2000: Samokrytyka pisarza jako gatunek wypowiedzi, [w:] Bolecki W., Opacki I. (red.), Genologia dzisiaj, Warszawa: Wydawnictwo IBL, 209–224.
Referencje
Czelakowska A. 2014: Polisemia regularna – między semantyką a kontekstem, LingVaria 17, 45–58.
Duszak A. 1998: Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Feltham C. 2013: Czym są poradnictwo i psychoterapia?, [w:] Feltham C., Horton I. (red.), Psychoterapia i poradnictwo, t. 1, przeł. J. Bartosik, S. Pikiel, E. Zaremba, P. Bucki, Sopot: Wydawnictwo GWP, 43–53.
Feltham C., Horton I. (red.) 2013: Psychoterapia i poradnictwo, t. 1, przeł. J. Bartosik, S. Pikiel, E. Zaremba, P. Bucki, Sopot: Wydawnictwo GWP.
Ficek E., 2012: Dyskurs terapeutyczny i jego uwarunkowania – rekonesans badawczy, Tekst i dyskurs – Text und Diskurs 5, 249–259.
Ficek E. 2013: Poradnik. Model tekstowy i jego aktualizacje, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Ficek E. 2016: Językowe manifestacje dyskursu terapeutycznego (na wybranych przykładach), [w:] Witosz B., Sujkowska-Sobisz K., Ficek E. (red.), Dyskurs i jego odmiany, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 95–102.
Grzesiuk L. 2005: Wstęp, [w:] Grzesiuk L. (red.), Psychoterapia. Teoria, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, 13–22.
Grzesiuk L. (red.) 2005: Psychoterapia. Teoria, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
ISJP – Bańko M. (red.) 2000: Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jacyno M. 2007: Kultura indywidualizmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Józefik B. 2011: Psychoterapia jako dyskurs kulturowy, Psychiatria Polska 45, 5, 737–748.
Kaczmarczyk I. 2008: Wspólnota Anonimowych Alkoholików w Polsce. Alkoholowe dno i co to znaczy trzeźwieć, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
Kita M. 2017: „Coming-out” w polskiej przestrzeni dyskursywnej, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Knapp H. 2009: Komunikacja w terapii, przeł. M. Trzcińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Labocha J. 2004: Tekst pisany – tekst zapisany, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 60, 5–10.
Nowak M.D. 2005: Świadectwo religijne. Gatunek – język – styl, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
NSP – Smółkowa T. (red.) 1999: Nowe słownictwo polskie: materiały z prasy lat 1985–1992, cz. 2: P–Ż, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Piętkowa R., Witosz B. 1994: Relacje nadawczo-odbiorcze w tekście terapeutycznym, [w:] Gajda S., Nocoń J. (red.), Kształcenie porozumiewania się. Materiały konferencji naukowej Opole 26–28.09.1994, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 309–315.
PSWP – Zgółkowa H. (red.) 1994–2005: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Skowronek K. 2016: Kultura konsumpcji – kultura terapii. Studia językoznawcze, Kraków: Wydawnictwo Libron.
Soroko E. 2008: Zmiana w terapiach narracyjnych, [w:] Słapińska J. (red.), Pojęcie zmiany w teorii i praktyce psychologicznej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 91–120.
Sośniak K. 2006: Historie picia alkoholików – terapeutyczne hybrydy tekstowe, [w:] Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Zaśko-Zielińska M. (red.), Język a Komunikacja 12: Oblicza komunikacji I. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Tertium, 863–875.
Szehidewicz E. 2014: Dyskurs psychoterapeutyczny w perspektywie językoznawczej – przegląd badań, [w:] Łukasik M., Mikołajewska B. (red.), Studi@ Naukowe, t. 17: Języki specjalistyczne wczoraj, dziś i jutro, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Uniwersytetu Warszawskiego, 399–410.
Tokarska U. 2002: Narracja autobiograficzna w terapii i promocji zdrowia, [w:] Trzebiński J. (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 221–261.
Witosz B. 2005: Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Witosz B. 2009: Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Wojtak M. 1994: Przyjacielsko, miło, zrozumiale, czyli o stylu poradnika, [w:] Gajda S., Nocoń J. (red.), Kształcenie porozumiewania się. Materiały konferencji naukowej Opole 26–28.09.1994, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 301–307.
Wojtak M. 2001: Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych, [w:] Witosz B. (red.), Stylistyka a pragmatyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 38–47.
Wojtak M. 2004: Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, [w:] Ostaszewska D. (red.) Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 29–39.
Wołowiec G. 2000: Samokrytyka pisarza jako gatunek wypowiedzi, [w:] Bolecki W., Opacki I. (red.), Genologia dzisiaj, Warszawa: Wydawnictwo IBL, 209–224.