Schematy mimetyczne realizowane w gestach
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 32 (2018): Socjolingwistyka
Abstrakt
Celem artykułu jest omówienie koncepcji schematów mimetycznych (mimetic schema), zaproponowanych przez Jordana Zlateva, i jej zastosowanie w opisie semantyki gestów ikonicznych. Schematy mimetyczne cechuje większa szczegółowość, a więc i mniejszy stopień abstrakcji niż schematy wyobrażeniowe (image schema), dotychczas najczęściej stosowane w badaniach semantyki metafor i gestów. W artykule zostaną omówione właściwości schematów mimetycznych oraz ich porównanie ze schematami wyobrażeniowymi. W części analitycznej zostaną zaprezentowane wyniki badań mających na celu wydobycie tych schematów na podstawie obserwacji gestykulacji i wypowiedzi uczestników podczas trzech sesji zadaniowych.
Słowa kluczowe
- Antas J. 2013: Semantyczność ciała. Gesty jako znaki myślenia, Łódź: Primum Verbum.
- Bühler K. 2004: Teoria języka. O językowej funkcji przedstawiania, przeł. J. Koźbiał, Kraków: Universitas.
- Cienki A. 2015: Image schemas and mimetic schemas in cognitive linguistics and gesture studies, [in:] Pinar Sanz M.J. (ed.), Multimodality and Cognitive Linguistic, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins, 195–209.
- Cienki A. 2008: Why study metaphor and gesture?, [in:] Cienki A., Müller C. (eds.), Metaphor and Gesture, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins, 5–25.
- Clark A., Chalmers D. 2008: Umysł rozszerzony, [w:] Miłkowski M., Poczobut R. (red.), Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 343–357.
- Ekman P., Freisen W.V. 1969: The Repertoire of Nonverbal Behavior: Categories, Origins, Usage and Coding, Semiotica 1(1), 49–98.
- Evans V. 2009 [2007]: Leksykon językoznawstwa kognitywnego, przeł. M. Buchta, M. Cierpisz, J. Podhorodecka, A. Gicala, J. Winiarska, Kraków: Universitas.
- Gärdenfors P. 2010: Jak Homo stał się sapiens? O ewolucji myślenia, przeł. T. Pańkowski, Warszawa: Czarna Owca.
- Gembalczyk S. (w druku): Interakcyjny gest potakiwania w wystąpieniach publicznych.
- Gut A. 2016: Badania kognitywne i rozwojowe nad czytaniem umysłu (mindreading), [w:] Bremer J. (red.), Przewodnik po kognitywistyce, Kraków: Wydawnictwo WAM, 713–756.
- Johnson M. 1987: The Body in the Mind. The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason, Chicago: The University of Chicago Press.
- Johnson M. 2015: Znaczenie ciała. Estetyka rozumienia ludzkiego, przeł. J. Płuciennik, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Kendon A. 2004: Gesture: Visible Action as Utterance, Cambridge: Cambridge University Press.
- Lakoff G. 2011: Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle, przeł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, Kraków: Universitas.
- Lakoff G. 1987: Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, Chicago–Illinois: University of Chicago Press.
- Langacker R. 2009: Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, przeł. E. Tabakowska, M. Buchta, H. Kardela et al., Kraków: Universitas.
- McNeill D. 1992: Hand and Mind. What Gestures Reveal about Thought, Chicago–London: University of Chicago Press.
- McNeill D. 1985: So You Think Gestures Are Nonverbal?, Psychological Rewiev 92(3), 350–371.
- Morris D. 1997: Zwierzę zwane człowiekiem, przeł. Z. Uhrynowska-Hanasz, Warszawa: Wydawnictwo Prima.
- Premack D., Woodruff G. 1978: Does the chimpanzee have a theory of mind?, The Behavioral and Brain Sciences 4, 515–526, [4.03.2017].
- Tabakowska E. 2016: Językoznawstwo kognitywne – geneza, kierunki i perspektywy, [w:] Bremer J. (red.), Przewodnik po kognitywistyce, Kraków: Wydawnictwo WAM, 79–120.
- Zlatev J. 2014: Image schema, mimetic schema and children’s gestures, Cognitive Semiotics 7(1), 3–29.
- Zlatev J. 2007: Intersubjectivity, mimetic schemas and the emergence of language, Intellectica 2–3, 46–48, 123–152.
- Zlatev J. 2005: What’s in schema? Bodily mimesis and the grounding of language, [in:] Hampe B. (ed.), From Perception to Meaning: Image Schemas in Cognitive Linguistic, Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 313–342, [14.03.2017].
- Zlatev J., Persson T., Gärdenfors P. 2005: Bodily mimesis as “the missing link” in human cognitive evolution, Lund University Cognitive Science 121, 1–43, [17.03.2018].
- Zlatev J., Wacewicz S., Żywiczyński P., van de Weijer J. 2017: Multimodal-first or pantomime-first? Communicating events through pantomime with and without vocalization, Interaction Studies 18(3), 465–488, [17.03.2018].
- Żywiczyński P., Wacewicz S. 2015: Ewolucja języka. W stronę hipotez gesturalnych, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Referencje
Antas J. 2013: Semantyczność ciała. Gesty jako znaki myślenia, Łódź: Primum Verbum.
Bühler K. 2004: Teoria języka. O językowej funkcji przedstawiania, przeł. J. Koźbiał, Kraków: Universitas.
Cienki A. 2015: Image schemas and mimetic schemas in cognitive linguistics and gesture studies, [in:] Pinar Sanz M.J. (ed.), Multimodality and Cognitive Linguistic, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins, 195–209.
Cienki A. 2008: Why study metaphor and gesture?, [in:] Cienki A., Müller C. (eds.), Metaphor and Gesture, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins, 5–25.
Clark A., Chalmers D. 2008: Umysł rozszerzony, [w:] Miłkowski M., Poczobut R. (red.), Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 343–357.
Ekman P., Freisen W.V. 1969: The Repertoire of Nonverbal Behavior: Categories, Origins, Usage and Coding, Semiotica 1(1), 49–98.
Evans V. 2009 [2007]: Leksykon językoznawstwa kognitywnego, przeł. M. Buchta, M. Cierpisz, J. Podhorodecka, A. Gicala, J. Winiarska, Kraków: Universitas.
Gärdenfors P. 2010: Jak Homo stał się sapiens? O ewolucji myślenia, przeł. T. Pańkowski, Warszawa: Czarna Owca.
Gembalczyk S. (w druku): Interakcyjny gest potakiwania w wystąpieniach publicznych.
Gut A. 2016: Badania kognitywne i rozwojowe nad czytaniem umysłu (mindreading), [w:] Bremer J. (red.), Przewodnik po kognitywistyce, Kraków: Wydawnictwo WAM, 713–756.
Johnson M. 1987: The Body in the Mind. The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason, Chicago: The University of Chicago Press.
Johnson M. 2015: Znaczenie ciała. Estetyka rozumienia ludzkiego, przeł. J. Płuciennik, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kendon A. 2004: Gesture: Visible Action as Utterance, Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff G. 2011: Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle, przeł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, Kraków: Universitas.
Lakoff G. 1987: Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, Chicago–Illinois: University of Chicago Press.
Langacker R. 2009: Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, przeł. E. Tabakowska, M. Buchta, H. Kardela et al., Kraków: Universitas.
McNeill D. 1992: Hand and Mind. What Gestures Reveal about Thought, Chicago–London: University of Chicago Press.
McNeill D. 1985: So You Think Gestures Are Nonverbal?, Psychological Rewiev 92(3), 350–371.
Morris D. 1997: Zwierzę zwane człowiekiem, przeł. Z. Uhrynowska-Hanasz, Warszawa: Wydawnictwo Prima.
Premack D., Woodruff G. 1978: Does the chimpanzee have a theory of mind?, The Behavioral and Brain Sciences 4, 515–526, [4.03.2017].
Tabakowska E. 2016: Językoznawstwo kognitywne – geneza, kierunki i perspektywy, [w:] Bremer J. (red.), Przewodnik po kognitywistyce, Kraków: Wydawnictwo WAM, 79–120.
Zlatev J. 2014: Image schema, mimetic schema and children’s gestures, Cognitive Semiotics 7(1), 3–29.
Zlatev J. 2007: Intersubjectivity, mimetic schemas and the emergence of language, Intellectica 2–3, 46–48, 123–152.
Zlatev J. 2005: What’s in schema? Bodily mimesis and the grounding of language, [in:] Hampe B. (ed.), From Perception to Meaning: Image Schemas in Cognitive Linguistic, Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 313–342, [14.03.2017].
Zlatev J., Persson T., Gärdenfors P. 2005: Bodily mimesis as “the missing link” in human cognitive evolution, Lund University Cognitive Science 121, 1–43, [17.03.2018].
Zlatev J., Wacewicz S., Żywiczyński P., van de Weijer J. 2017: Multimodal-first or pantomime-first? Communicating events through pantomime with and without vocalization, Interaction Studies 18(3), 465–488, [17.03.2018].
Żywiczyński P., Wacewicz S. 2015: Ewolucja języka. W stronę hipotez gesturalnych, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.