Społeczne uwarunkowania języka humanistów (na przykładzie artykułów z zakresu literaturoznawstwa) – wybrane zagadnienia leksykalne
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 32 (2018): Socjolingwistyka
Abstrakt
W niniejszym artykule zastanawiam się, jakie pozanaukowe aspekty pracy badacza mają wpływ na językowy kształt jego tekstów. W szczególności interesują mnie zagadnienia leksykalne, a mianowicie ubóstwo / bogactwo językowe analizowanych tekstów oraz rozbudowane terminy. Zajmują mnie więc badania kwantytatywno-kwalitatywne. Podczas tych pierwszych poszukuję słów kluczy oraz autosemantycznych leksemów o niskich rangach. Te drugie umożliwiają z kolei sprawdzenie kolokacji i łączliwości semantyczno-leksykalnej wielokomponentowych terminów. Artykuł jest przyczynkiem do rozważań nad stanem terminologii we współczesnym polskim literaturoznawstwie zajmującym się szeroko rozumianą „Innością” i przede wszystkim zwraca uwagę na zjawiska społeczne, które mogą mieć wpływ na strategię używania terminów przez naukowców.
Słowa kluczowe
- Arystoteles 2004: Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, tłum. H. Podbielski, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
- Bertens H. 1994: The Idea of the Postmodern, New York: Routledge.
- Black M. 1971: Metafora, tłum. J. Japola, Pamiętnik Literacki 3, 217–233.
- Bobrowski I. 1998: Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
- Bogusławski A. 1971: O metaforze, Pamiętnik Literacki 4, 113–126.
- Dębowski J. 2010: Pojęcie prawdy w językach nauk humanistycznych (I), Humanistyka i Przyrodoznawstwo 16, 9–36.
- Dziamski G. 2016: Kulturoznawstwo, czyli wprowadzenie do kultury ponowoczesnej, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”.
- Eagleton T. 2012: Koniec teorii, tłum. B. Kuźniarz, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
- Frege G. 1977: Sens i znaczenie, [w:] Frege G., Pisma semantyczne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 60–88.
- Gajda S. 1976: Rozwój polskiej terminologii górniczej, Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu.
- Gostkowska K. 2015: Język – kultura – technologia. Rozwój polskiej i francuskiej terminologii biomedycznej, Warszawa: Oficyna Naukowa.
- Grucza F. 1991: Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie, [w:] Grucza F. (red.), Teoretyczne podstawy terminologii, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ossolineum, 11–42.
- Grygiel P., Rębisz S., Humenny G. 2009: Analiza bibliometryczna jako narzędzie badania efektywności nauczycieli akademickich na przykładzie Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 3, 65–84.
- Gryszkiewicz B. 2002: Śmiech postmodernistów, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria 1, 31–45.
- Hajduk Z. 2011: Ogólna metodologia nauk, Lublin: Wydawnictwo KUL.
- Hammerl R., Sambor J. 1990: Statystyka dla językoznawców, Warszawa.
- Howe I. 1959: Mass Society and Post-Modern Fiction, Partisan Review 26, 420–436.
- Hudzik J.P. 1996: U podstaw estetyki. Główne problemy kantowskiej estetyki w świetle współczesnej filozofii i kultury, Lublin: Wydawnictwo KUL.
- Jencks Ch. 1977: The Language of Postmodern Architecture, New York: Rizzoli New York.
- Kamasa V. 2014: Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu. Przegląd, Przegląd Socjologii Jakościowej, [06.01.2017].
- Kowalska M. 1997: Postmodernistyczna godność myślenia albo filozofia według Lyotarda, Sztuka i Filozofia 13, 36–56.
- Kuhn T.S. 2001: Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka, Warszawa: Aletheia.
- Lakoff G., Johnson M. 1988: Metafory w naszym życiu, tłum. T.P. Krzeszowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
- Lyotard J.F. 1979: La Condition postmoderne. Rapport sur le savoir, Paryż: Les éditions de minuit.
- Lyotard J.F. 1996: Wzniosłość i awangarda, Teksty Drugie 2/3, 173–189.
- Mareš P. 2013: Miejsce stylu indywidualnego w dyskursie naukowym, Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 6, 289–298.
- Matsumoto D., Juang L. 2007: Enkulturacja, [w:] Matsumoto D., Juang L. (red.), Psychologia międzykulturowa, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 169–198.
- Merton R.K. 1982: Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
- Motycka A. 1984: Relatywistyczna wizja nauki. Wprowadzenie: filozoficzny spór o naukę, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
- Nowaczyk A. 1999: Kto to są relatywiści?, Przegląd Filozoficzny 4, 5–18.
- Poręba M. 2014: Granice względności. Opis metafizyczny, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
- Rachwałowa M. 1986: Słownictwo tekstów naukowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
- Rorty R. 1996: O powinności moralnej, prawdzie i zdrowym rozsądku, [w:] Habermas J., Rorty R., Kołakowski L., Stan filozofii współczesnej, tłum. J. Niżnik, Warszawa: Wydawnictwo ISiS PAN, 70–76.
- Sarna J.W. 2005: Człowiek i filozofia, Kielce: Oficyna Wydawnicza „STON 2”.
- Szahaj A. 1996: Co to jest postmodernizm, Ethos 33–34, 63–78.
- Woleński J. 2008: Dwa pojęcia nauki: metodologiczne i socjologiczne, Prace Komisji Historii Nauki 9, 163–180.
- Wróblewski A.K. 2005: Nauka w Polsce według rankingów bibliometrycznych, Nauka 2, 13–28.
- Wróblewski P. 1998: Struktura, typologia i frekwencja polskich metafor, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
- Zawisławska M. 2011: Metafora w języku nauki: na przykładzie nauk przyrodniczych, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
- Ziomek J. 1990: Retoryka opisowa, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
- Żmigrodzki P. 1995: Zdania metaforyczne w języku polskim. Opis semantyczno-składniowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Referencje
Arystoteles 2004: Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, tłum. H. Podbielski, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Bertens H. 1994: The Idea of the Postmodern, New York: Routledge.
Black M. 1971: Metafora, tłum. J. Japola, Pamiętnik Literacki 3, 217–233.
Bobrowski I. 1998: Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Bogusławski A. 1971: O metaforze, Pamiętnik Literacki 4, 113–126.
Dębowski J. 2010: Pojęcie prawdy w językach nauk humanistycznych (I), Humanistyka i Przyrodoznawstwo 16, 9–36.
Dziamski G. 2016: Kulturoznawstwo, czyli wprowadzenie do kultury ponowoczesnej, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”.
Eagleton T. 2012: Koniec teorii, tłum. B. Kuźniarz, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Frege G. 1977: Sens i znaczenie, [w:] Frege G., Pisma semantyczne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 60–88.
Gajda S. 1976: Rozwój polskiej terminologii górniczej, Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu.
Gostkowska K. 2015: Język – kultura – technologia. Rozwój polskiej i francuskiej terminologii biomedycznej, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Grucza F. 1991: Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie, [w:] Grucza F. (red.), Teoretyczne podstawy terminologii, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ossolineum, 11–42.
Grygiel P., Rębisz S., Humenny G. 2009: Analiza bibliometryczna jako narzędzie badania efektywności nauczycieli akademickich na przykładzie Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 3, 65–84.
Gryszkiewicz B. 2002: Śmiech postmodernistów, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria 1, 31–45.
Hajduk Z. 2011: Ogólna metodologia nauk, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Hammerl R., Sambor J. 1990: Statystyka dla językoznawców, Warszawa.
Howe I. 1959: Mass Society and Post-Modern Fiction, Partisan Review 26, 420–436.
Hudzik J.P. 1996: U podstaw estetyki. Główne problemy kantowskiej estetyki w świetle współczesnej filozofii i kultury, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Jencks Ch. 1977: The Language of Postmodern Architecture, New York: Rizzoli New York.
Kamasa V. 2014: Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu. Przegląd, Przegląd Socjologii Jakościowej, [06.01.2017].
Kowalska M. 1997: Postmodernistyczna godność myślenia albo filozofia według Lyotarda, Sztuka i Filozofia 13, 36–56.
Kuhn T.S. 2001: Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka, Warszawa: Aletheia.
Lakoff G., Johnson M. 1988: Metafory w naszym życiu, tłum. T.P. Krzeszowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Lyotard J.F. 1979: La Condition postmoderne. Rapport sur le savoir, Paryż: Les éditions de minuit.
Lyotard J.F. 1996: Wzniosłość i awangarda, Teksty Drugie 2/3, 173–189.
Mareš P. 2013: Miejsce stylu indywidualnego w dyskursie naukowym, Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 6, 289–298.
Matsumoto D., Juang L. 2007: Enkulturacja, [w:] Matsumoto D., Juang L. (red.), Psychologia międzykulturowa, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 169–198.
Merton R.K. 1982: Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Motycka A. 1984: Relatywistyczna wizja nauki. Wprowadzenie: filozoficzny spór o naukę, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
Nowaczyk A. 1999: Kto to są relatywiści?, Przegląd Filozoficzny 4, 5–18.
Poręba M. 2014: Granice względności. Opis metafizyczny, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Rachwałowa M. 1986: Słownictwo tekstów naukowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rorty R. 1996: O powinności moralnej, prawdzie i zdrowym rozsądku, [w:] Habermas J., Rorty R., Kołakowski L., Stan filozofii współczesnej, tłum. J. Niżnik, Warszawa: Wydawnictwo ISiS PAN, 70–76.
Sarna J.W. 2005: Człowiek i filozofia, Kielce: Oficyna Wydawnicza „STON 2”.
Szahaj A. 1996: Co to jest postmodernizm, Ethos 33–34, 63–78.
Woleński J. 2008: Dwa pojęcia nauki: metodologiczne i socjologiczne, Prace Komisji Historii Nauki 9, 163–180.
Wróblewski A.K. 2005: Nauka w Polsce według rankingów bibliometrycznych, Nauka 2, 13–28.
Wróblewski P. 1998: Struktura, typologia i frekwencja polskich metafor, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Zawisławska M. 2011: Metafora w języku nauki: na przykładzie nauk przyrodniczych, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Ziomek J. 1990: Retoryka opisowa, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Żmigrodzki P. 1995: Zdania metaforyczne w języku polskim. Opis semantyczno-składniowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.