Opinia społeczna w sprawie stosowności nazw ulic – pokolenie Z i przestrzeń onimiczna

Abstrakt

Niniejszy artykuł wpisuje się w nurt badań socjolingwistycznych i podejmuje problematykę społecznej oceny urbanonimii. Celem wywodu było zbadanie opinii społecznej w sprawie stosowności nazw ulic. Badaniem objęto przedstawicieli pokolenia Z jako najmłodszego obecnie pokolenia o względnie ustalonych ramach czasowych. Chętni wypełniali ankietę składającą się z dwóch pytań. Należało w nich podać przykłady nazw ulic, które zdaniem respondentów powinny znaleźć się w przestrzeni miejskiej oraz takich, które mogłyby budzić społeczną niechęć. Proszono również o uzasadnienie podanych wyborów. Zebrano 186 propozycji od 50 ankietowanych. Materiał badawczy został opracowany w programie Excel, gdzie wyekscerpowane z formularza propozycje urbanonimów podzielono w osobnych arkuszach metodą pól tematycznych. Następnie jednostki językowe poddano analizie jakościowej, w której omówiono osobno odpowiedzi na pierwsze i drugie pytanie. Tło interpretacyjne stanowiła teza mówiąca o tym, że pokoleniu Z bliskie są wartości postmaterialistyczne w odróżnieniu od wartości charakteryzujących epokę industrialną. Zoomersi mieliby zatem w swoich wyborach kierować się poglądem, iż idee znaczą więcej od dóbr materialnych. Koncepcję rozwinięto w oparciu o badania Ronalda Ingleharta i zaadaptowano do analizy wyników badań. Materiał okazał się dość różnorodny i częściowo potwierdził stawianą hipotezę. Ankietowani sugerowali, aby w nazwach ulic położyć większy nacisk na honorowanie kobiet, bohaterów lokalnych oraz postaci fikcyjnych, a także sięgać po słownictwo związane z przyrodą i nazwami pozytywnie wartościowanych cech. Z drugiej strony z niechęcią spotkały się urbanonimy mające nawiązywać do polityki, religii oraz przemocy. Respondenci wykazali dużą potrzebę neutralizacji oraz estetyzacji przestrzeni miejskiej, a także ujawnili przychylność wobec elementów kultury popularnej, dzięki którym osłabieniu uległyby (przytłaczające ich zdaniem) dostojność i powaga zachowane w większości aktualnej polskiej urbanonimii. Postulowano ponadto rezygnację z nazw nawiązujących do tematów mogących spolaryzować społeczeństwo, co pokazało skłonność do utrzymania pozytywnych stosunków międzyludzkich. Podjęte badania nie były prowadzone na dużej próbie, wobec czego wnioski nie powinny być uogólniane na całe społeczeństwo, natomiast zebrany materiał pozwolił zobrazować zagadnienie w zarysie.