Nazywanie jako narzędzie wykluczenia w dyskursie Zjednoczonej Prawicy o „ataku na Jana Pawła II” z marca 2023 roku

Abstrakt

W marcu 2023 roku w reakcji na doniesienia medialne, według których Karol Wojtyła, będąc arcybiskupem krakowskim, wiedział o pedofilii wśród podległych mu księży i sam był zaangażowany w jej ukrywanie, pojawił się dyskurs o „ataku na Jana Pawła II” prowadzony przez polityków rządzącej wówczas koalicji Zjednoczona Prawica i związane z nią media.
Celem artykułu jest analiza tego, jak skonstruowani w tym dyskursie aktorzy (sprawcy „ataku”) zostali wykluczeni z grona „nas”, Polaków i osób, których wypowiedzi zasługują na uwagę przez sposób, w jaki ich nazywano. Analizy zostały przeprowadzone z perspektywy podejścia dyskursywno-historycznego wypracowanego przez Ruth Wodak i Martina Reisigla w ramach krytycznej analizy dyskursu.
Pierwszym analizowanym rodzajem wykluczenia jest nazywanie aktorów za pomocą wyrażeń, które tak konstruują ich tożsamość, że są oni z definicji wykluczeni. W tym wypadku aktorzy są charakteryzowani jako atakujący Jana Pawła II oraz Polskę, realizujący cele, które są wymierzone przeciwko „nam”, oraz jako nieracjonalni, źli i niebędący Polakami. Drugim rodzajem wykluczenia jest nazywanie aktorów za pomocą wyrażeń, które umieszczają ich w kategorii wykluczonej na innych podstawach. Kategoriami tymi są: przeciwnicy polityczni – opozycja i osoby związane z III RP, komuniści oraz media.
W obu tych przypadkach wyrażenia nazywające aktorów były skonstruowane w taki sposób, aby reprezentować ich bez jawnego odnoszenia się do konkretnych osób, co ułatwia przypisanie im negatywnych konotacji.