Dyskursywne konstruowanie aktorów społecznych wokół COP 2015 i 2021 w „Gazecie Wyborczej” i „Gazecie Polskiej Codziennie”

Abstrakt

Zagadnienie kryzysu klimatycznego zajmuje centralne miejsce we współczesnej debacie publicznej. Interpretacja wydarzeń klimatycznych jest jednak osadzona w specyficznej ramie interpretacyjnej, którą kształtują system wartości, praktyki dyskursywne oraz struktura relacji w obrębie władzy. Celem niniejszego artykułu jest uchwycenie różnic w sposobie przedstawiania kwestii klimatycznych między: Gazetą Wyborczą a Gazetą Polską Codziennie w odniesieniu do dwóch wydarzeń: międzynarodowych konferencji COP w 2015 i 2021 roku. Badanie w szczególności skupia się na wyodrębnieniu aktorów społecznych, którzy są reprezentowani w dyskursach obydwu gazet i sposobów ich przedstawiania. W niniejszej pracy szczególne znaczenie ma podejście dyskursywno-historyczne (Discourse-Historical Approach; DHA) w ramach krytycznej analizy dyskursu. Centralnym elementem tej analizy jest identyfikacja i zbadanie strategii dyskursywnych. W szczególności skupiono się na dwóch istotnych strategiach: nominalizacji i predykacji, analizując, jak są one wykorzystywane do kształtowania i przekazywania określonych treści i znaczeń w dyskursie klimatycznym.

Wyniki analizy wskazują, że na łamach dzienników widoczna jest silna dychotomia „my vs. oni”, przy czym podkategorie obu tytułów pozostają zróżnicowane. W Gazecie Wyborczej zarówno w 2015, jak i 2021 roku, można zauważyć konsekwentne przedstawianie ekologów oraz Unii Europejskiej jako kluczowych aktorów społecznych odgrywających znaczącą rolę w promowaniu zrównoważonego rozwoju i walce ze zmianami klimatycznymi. Dziennikarze zakotwiczali instytucje europejskie, w tym Unię Europejską, w pozytywnych komunikatach, ukazując je jako wspólnoty, których nadrzędnymi celami są redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz realizacja postulatów polityki klimatycznej. Z kolei w prawicowej prasie, zarówno w 2015, jak i 2021 roku, dominowała krytyka wobec tych samych uczestników debaty społecznej obwiniająca ich za trudności polskiej gospodarki. Autorzy w tych publikacjach prezentowali negatywne stanowisko wobec zielonej transformacji, zdecydowanie wykluczając możliwość dialogu i kwestionując sens stopniowego przestawienia światowej gospodarki z węgla, ropy i gazu na odnawialne źródła energii.