(Nie)zależność imion zakonnych od chrzestnych na przykładzie imion karmelitów bosych
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 31 (2017): Socjolingwistyka
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu, wpisującego się w nurt badań onomastyki religijnej, było zbadanie, czy w zakonie karmelitów bosych istnieje zależność między imieniem zakonnym a imieniem chrzestnym. Jako materiał do badań wybrano imiona karmelitów bosych prowincji polskiej (podstawę opracowania stanowił kompletny spis imion zakonników od początku powstania zakonu do końca XX w.). W artykule przybliżona została kwestia dotycząca praktyki zmiany imienia w opisywanym zakonie na tle innych zgromadzeń oraz przeanalizowano imiona zakonne w zestawieniu z imionami chrzestnymi zakonników. Ujęcie diachroniczne pozwoliło pokazać przemiany w zakresie zależności imion zakonnych od chrzestnych w ciągu wieków oraz wskazać czynniki, które na to wpływały.
Słowa kluczowe
- Borek H. 1978: Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, Onomastica XXIII, 163–175.
- Borkowska M. 1996: Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Warszawa: PIW.
- Bystroń J.S. 1938: Księga imion w Polsce używanych, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
- Citko L. 1999: Imiona mnichów Ławry Supraskiej, [w:] Abramowicz Z., Dacewicz L. (red.), Nazewnictwo na pograniczach etniczno-językowych, Białystok, 75–80 (Studia Slawistyczne 1).
- Citko L. 2000: Imiona zakonne oo. Bazylianów z Supraśla (XVII w.), [w:] Abramowicz Z., Dacewicz L. (red.), Nazwy własne na pograniczach kulturowych. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Onomastycznej, Białystok–Białowieża, 12–13 VI 2000, Białystok: IFWUB, Libra 57–61.
- Czaplicka-Jedlikowska M. 2008: Preferowane wartości w wyborze imienia zakonnego w Zgromadzeniu Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego w prowincji poznańskiej, [w:] Laskowska E., Benenowska I., Jaracz M. (red.), Język, społeczeństwo, wartości, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 97–115 (Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego XVIII).
- Derwich M. 1995: Monastycyzm w kulturze Polski średniowiecznej. Uwagi problemowe, [w:] Pobóg-Lenartowicz A., Derwich M. (red.), Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4–6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Opole: Wydawnictwo Św. Krzyża, 17–27.
- Malec M. 2001: Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków: DWN.
- Malec M. 2004: Nazwy osobowe — ich rodzaje, pochodzenie i funkcje, [w:] Mrózek R. (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 47–63.
- Malec M. 2005: Imiona, [w:] Rzetelska-Feleszko E. (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 97–118.
- Malec M. 2015: Kulturowe przyczyny zmian w polskim imiennictwie osobowym (w ujęciu diachronicznym), Onomastica LIX, 123–136.
- Mrózek 2005: Onomastyka konfrontatywna w kontekście teoretyczno-terminologicznym, Onomastica L, 85–97.
- Pelliccia G., Rocca G. (red.), 1980: Dizionario degli istituti di perfezione, Roma: Edizioni Paoline.
- Rutkiewicz M. 2002: Imiona zakonne serafitek z prowincji poznańskiej, Acta Onomastica XLIII, Praha, 58–75.
- Sochacka S. 2001: Uwarunkowania kulturowo-religijne nadawania imion w zgromadzeniach zakonnych (na przykładzie Śląska), Studia Śląskie LX, 113–128.
- Sochacka S. 2003: Imiennictwo żeńskich zgromadzeń zakonnych, [w:] Biolik M. (red.), Metodologia badań onomastycznych, Olsztyn: Towarzystwo Naukowe, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 245–254.
- Szewczyk Ł.M. 2000a: Kultowe i kulturowe znaczenie imiennictwa wybranych polskich zakonów żeńskich. Na przykładzie imion sióstr franciszkanek, [w:] Woźniak E. (red.), Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999 r., cz. 1, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 429–443.
- Szewczyk Ł.M. 2000b: Imiona sióstr klarysek od wieczystej adoracji (problem motywacji), [w:] Krško J., Majtan M. (red.), Vlastné mená v jazyku a spoločnosti. 14. slovenska onomasticka konferencia, Bratislava–Banskó Bystrica: UMB, 177–188.
- Wieczorek E. 2010: Imiona sióstr karmelitanek Dzieciątka Jezus z drugiej połowy XX wieku, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica V, 80, 277–289.
- Wieczorek E. 2011: Męskie imiona zakonne jako specyficzna warstwa antroponimii polskiej, [w:] Fijałkowska-Janiak I. i in. (red.), Zbliżenie. Literatura — kultura — język — translatoryka, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 204–212.
- Wolnicz-Pawłowska E., Borkowska M. 2000: Z dziejów imiennictwa ormiańskiego w Polsce. Imiona ormiańskich benedyktynek we Lwowie, [w:] Wolnicz-Pawłowska E., Szulowska W. (red.), Kontakty językowe polszczyzny na pograniczu wschodnim. Prace ofiarowane Profesorowi Januszowi Riegerowi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 281–289.
- Zieliński J., Wywiad przeprowadzony 18 czerwca 2016 r.
- Zmuda E. 2012: Nominacje istot duchowych w pismach wybranych mistyków. Studium teolingwistyczne, Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
- Zmuda E. 2015a: Imię zakonne znakiem religijności i tożsamości, [w:] Cyran G., Skorupska-Raczyńska E. (red.), Język tożsamości, Gorzów Wielkopolski: PWSZ, 209–222.
- Zmuda E. 2015b: Maria jako imię zakonne, Onomastica LIX, 137–151.
Referencje
Borek H. 1978: Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, Onomastica XXIII, 163–175.
Borkowska M. 1996: Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Warszawa: PIW.
Bystroń J.S. 1938: Księga imion w Polsce używanych, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Citko L. 1999: Imiona mnichów Ławry Supraskiej, [w:] Abramowicz Z., Dacewicz L. (red.), Nazewnictwo na pograniczach etniczno-językowych, Białystok, 75–80 (Studia Slawistyczne 1).
Citko L. 2000: Imiona zakonne oo. Bazylianów z Supraśla (XVII w.), [w:] Abramowicz Z., Dacewicz L. (red.), Nazwy własne na pograniczach kulturowych. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Onomastycznej, Białystok–Białowieża, 12–13 VI 2000, Białystok: IFWUB, Libra 57–61.
Czaplicka-Jedlikowska M. 2008: Preferowane wartości w wyborze imienia zakonnego w Zgromadzeniu Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego w prowincji poznańskiej, [w:] Laskowska E., Benenowska I., Jaracz M. (red.), Język, społeczeństwo, wartości, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 97–115 (Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego XVIII).
Derwich M. 1995: Monastycyzm w kulturze Polski średniowiecznej. Uwagi problemowe, [w:] Pobóg-Lenartowicz A., Derwich M. (red.), Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4–6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Opole: Wydawnictwo Św. Krzyża, 17–27.
Malec M. 2001: Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków: DWN.
Malec M. 2004: Nazwy osobowe — ich rodzaje, pochodzenie i funkcje, [w:] Mrózek R. (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 47–63.
Malec M. 2005: Imiona, [w:] Rzetelska-Feleszko E. (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 97–118.
Malec M. 2015: Kulturowe przyczyny zmian w polskim imiennictwie osobowym (w ujęciu diachronicznym), Onomastica LIX, 123–136.
Mrózek 2005: Onomastyka konfrontatywna w kontekście teoretyczno-terminologicznym, Onomastica L, 85–97.
Pelliccia G., Rocca G. (red.), 1980: Dizionario degli istituti di perfezione, Roma: Edizioni Paoline.
Rutkiewicz M. 2002: Imiona zakonne serafitek z prowincji poznańskiej, Acta Onomastica XLIII, Praha, 58–75.
Sochacka S. 2001: Uwarunkowania kulturowo-religijne nadawania imion w zgromadzeniach zakonnych (na przykładzie Śląska), Studia Śląskie LX, 113–128.
Sochacka S. 2003: Imiennictwo żeńskich zgromadzeń zakonnych, [w:] Biolik M. (red.), Metodologia badań onomastycznych, Olsztyn: Towarzystwo Naukowe, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 245–254.
Szewczyk Ł.M. 2000a: Kultowe i kulturowe znaczenie imiennictwa wybranych polskich zakonów żeńskich. Na przykładzie imion sióstr franciszkanek, [w:] Woźniak E. (red.), Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999 r., cz. 1, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 429–443.
Szewczyk Ł.M. 2000b: Imiona sióstr klarysek od wieczystej adoracji (problem motywacji), [w:] Krško J., Majtan M. (red.), Vlastné mená v jazyku a spoločnosti. 14. slovenska onomasticka konferencia, Bratislava–Banskó Bystrica: UMB, 177–188.
Wieczorek E. 2010: Imiona sióstr karmelitanek Dzieciątka Jezus z drugiej połowy XX wieku, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica V, 80, 277–289.
Wieczorek E. 2011: Męskie imiona zakonne jako specyficzna warstwa antroponimii polskiej, [w:] Fijałkowska-Janiak I. i in. (red.), Zbliżenie. Literatura — kultura — język — translatoryka, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 204–212.
Wolnicz-Pawłowska E., Borkowska M. 2000: Z dziejów imiennictwa ormiańskiego w Polsce. Imiona ormiańskich benedyktynek we Lwowie, [w:] Wolnicz-Pawłowska E., Szulowska W. (red.), Kontakty językowe polszczyzny na pograniczu wschodnim. Prace ofiarowane Profesorowi Januszowi Riegerowi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 281–289.
Zieliński J., Wywiad przeprowadzony 18 czerwca 2016 r.
Zmuda E. 2012: Nominacje istot duchowych w pismach wybranych mistyków. Studium teolingwistyczne, Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Zmuda E. 2015a: Imię zakonne znakiem religijności i tożsamości, [w:] Cyran G., Skorupska-Raczyńska E. (red.), Język tożsamości, Gorzów Wielkopolski: PWSZ, 209–222.
Zmuda E. 2015b: Maria jako imię zakonne, Onomastica LIX, 137–151.