Reprezentacja społeczna wulgaryzmów w świetle wypowiedzi polskich internautów
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 31 (2017): Socjolingwistyka
Abstrakt
Celem artykułu było opracowanie reprezentacji społecznej wulgaryzmów na podstawie wybranych wypowiedzi internautów. Według teorii reprezentacji społecznych, stanowiącej podstawę metodologiczną badań, treściowa zawartość struktury reprezentacji społecznych uwzględnia dwa podstawowe aspekty: poznawczy (deskryptywny) oraz ewaluatywny. W celu uzyskania potencjalnego wizerunku obiektu przeanalizowano sposoby lokowania wulgaryzmu w polu kontekstowym. Internauci wskazywali m.in. ekwiwalenty tej jednostki (np. bluzgi, wiązanka, rzucać mięsem, takie wyrazy), określali gradację (silne, słabe wulgaryzmy), jej funkcje w komunikacji, wskazywali przyczyny, skutki jej używania, a także wyrażali własne oceny. Suma tych czynników pozwoliła opracować przybliżoną, dość uogólnioną reprezentację społeczną wulgaryzmu. Z punktu widzenia deskryptywnego wulgaryzm może być postrzegany jako negatywny składnik komunikacji, niepożądany, używany z uwagi na deficyty leksykalne i mentalne, wpływające destrukcyjnie na komunikację; rzadziej — jako funkcjonalna jednostka języka. Z punktu widzenia ewaluatywnego wulgaryzmy jawią się ambiwalentnie — mogą wprawdzie wywoływać negatywne emocje i osądy, ale częściej można je postrzegać pozytywnie jako pożądane w pewnych kontekstach, zwłaszcza gdy posłuje się nimi okazjonalnie. Celem artykułu było opracowanie reprezentacji społecznej wulgaryzmów na podstawie wybranych wypowiedzi internautów. Według teorii reprezentacji społecznych, stanowiącej podstawę metodologiczną badań, treściowa zawartość struktury reprezentacji społecznych uwzględnia dwa podstawowe aspekty: poznawczy (deskryptywny) oraz ewaluatywny. W celu uzyskania potencjalnego wizerunku obiektu przeanalizowano sposoby lokowania wulgaryzmu w polu kontekstowym. Internauci wskazywali m.in. ekwiwalenty tej jednostki (np. bluzgi, wiązanka, rzucać mięsem, takie wyrazy), określali gradację (silne, słabe wulgaryzmy), jej funkcje w komunikacji, wskazywali przyczyny, skutki jej używania, a także wyrażali własne oceny. Suma tych czynników pozwoliła opracować przybliżoną, dość uogólnioną reprezentację społeczną wulgaryzmu. Z punktu widzenia deskryptywnego wulgaryzm może być postrzegany jako negatywny składnik komunikacji, niepożądany, używany z uwagi na deficyty leksykalne i mentalne, wpływające destrukcyjnie na komunikację; rzadziej — jako funkcjonalna jednostka języka. Z punktu widzenia ewaluatywnego wulgaryzmy jawią się ambiwalentnie — mogą wprawdzie wywoływać negatywne emocje i osądy, ale częściej można je postrzegać pozytywnie jako pożądane w pewnych kontekstach, zwłaszcza gdy posłuje się nimi okazjonalnie.
Słowa kluczowe
- Chaib M., Danermark B., Selander S. 2011: Introduction: Social Knowledge — Shared, Transmitted, Transformed, [w:] Chaib M., Danermark B., Selander S. (red.), Education, Professionalization and Social Representations. On the Transformation of Social Knowledge, London: Routledge, 1–15.
- Ernt J. 2012: Deprecjacja jako forma przemocy w komunikacji werbalnej, Homines Hominibus 8, 195–208.
- Flick U., Foster J., Caillaud S. 2015: Researching social representations, [w:] Sammut G., Andreouli E., Gaskell G., Valsiner J. (red.), The Cambridge Handbook of Social Representations, Cambridge: Cambridge University Press, 64–80.
- Grochowski M. 1996: Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Hess A. 2013: Społeczni uczestnicy medialnego dyskursu politycznego w Polsce. Mediatyzacja i strategie komunikacyjne organizacji pozarządowych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Hess A. 2013: Społeczni uczestnicy medialnego dyskursu politycznego w Polsce. Mediatyzacja i strategie komunikacyjne organizacji pozarządowych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Höijer B. 2011: Social Representations Theory. A New Theory for Media Research, Nordicom Review 32(2), 3–16.
- Jovchelovitch S., Priego-Hernandez J. 2015: Cognitive polyphasia, knowledge encounters and public spheres, [w:] Sammut G., Andreouli E., Gaskell G., Valsiner J. (red.), The Cambridge Handbook of Social Representations, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 163–178.
- Kopaliński W. 2002: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Markowski A. 2006: Kultura języka polskiego. Teoria, zagadnienia leksykalne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Moscovici S. 1984: The Phenomenon of Social Representations, [w:] Farr R., Moscovici S. (red.), Social Representations, Cambridge: Cambridge University Press, 3–69.
- Moscovici S. 2000: Social Representations. Explorations in Social Psychology, Cambridge, UK: Polity Press.
- Puzynina J. 1994: Refleksje dotyczące „Suplementu” do „Słownika języka polskiego” pod red. M. Szymczaka, [w:] Handke K., Dalewska-Greń H. (red.), Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku. Zbiór studiów, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 381–387.
- Sartori G. 1994: Teoria demokracji, tłum. P. Amsterdamski, D. Grinberg, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Staszewska J. 2010: Wulgaryzacja przekazu jako wyróżnik języka w komunikacji na forach internetowych, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 45, 197–208.
- Szwed R. 2011: Reprezentacje opinii publicznej w dyskursie publicznym, Lublin: Wydawnictwo KUL.
- Trutkowski C. 2000: Społeczne reprezentacje polityki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Trutkowski C. 2007: Teoria społecznych reprezentacji i jej zastosowania, [w:] Marody M. (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 327–356.
- Wagner W. 2015: Representation in action, [w:] Sammut G., Andreouli E., Gaskell G., Valsiner J. (red.), The Cambridge Handbook of Social Representations, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 12–28.
- Zbróg Z. 2016: Teoria reprezentacji społecznych w badaniach zmiany szkoły — możliwe zastosowania, [w:] Szymański M.J., Walasek-Jarosz B., Zbróg Z. (red.), Zrozumieć szkołę. Konteksty zmiany, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 226–249.
Referencje
Chaib M., Danermark B., Selander S. 2011: Introduction: Social Knowledge — Shared, Transmitted, Transformed, [w:] Chaib M., Danermark B., Selander S. (red.), Education, Professionalization and Social Representations. On the Transformation of Social Knowledge, London: Routledge, 1–15.
Ernt J. 2012: Deprecjacja jako forma przemocy w komunikacji werbalnej, Homines Hominibus 8, 195–208.
Flick U., Foster J., Caillaud S. 2015: Researching social representations, [w:] Sammut G., Andreouli E., Gaskell G., Valsiner J. (red.), The Cambridge Handbook of Social Representations, Cambridge: Cambridge University Press, 64–80.
Grochowski M. 1996: Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hess A. 2013: Społeczni uczestnicy medialnego dyskursu politycznego w Polsce. Mediatyzacja i strategie komunikacyjne organizacji pozarządowych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hess A. 2013: Społeczni uczestnicy medialnego dyskursu politycznego w Polsce. Mediatyzacja i strategie komunikacyjne organizacji pozarządowych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Höijer B. 2011: Social Representations Theory. A New Theory for Media Research, Nordicom Review 32(2), 3–16.
Jovchelovitch S., Priego-Hernandez J. 2015: Cognitive polyphasia, knowledge encounters and public spheres, [w:] Sammut G., Andreouli E., Gaskell G., Valsiner J. (red.), The Cambridge Handbook of Social Representations, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 163–178.
Kopaliński W. 2002: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Markowski A. 2006: Kultura języka polskiego. Teoria, zagadnienia leksykalne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Moscovici S. 1984: The Phenomenon of Social Representations, [w:] Farr R., Moscovici S. (red.), Social Representations, Cambridge: Cambridge University Press, 3–69.
Moscovici S. 2000: Social Representations. Explorations in Social Psychology, Cambridge, UK: Polity Press.
Puzynina J. 1994: Refleksje dotyczące „Suplementu” do „Słownika języka polskiego” pod red. M. Szymczaka, [w:] Handke K., Dalewska-Greń H. (red.), Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku. Zbiór studiów, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 381–387.
Sartori G. 1994: Teoria demokracji, tłum. P. Amsterdamski, D. Grinberg, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Staszewska J. 2010: Wulgaryzacja przekazu jako wyróżnik języka w komunikacji na forach internetowych, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 45, 197–208.
Szwed R. 2011: Reprezentacje opinii publicznej w dyskursie publicznym, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Trutkowski C. 2000: Społeczne reprezentacje polityki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Trutkowski C. 2007: Teoria społecznych reprezentacji i jej zastosowania, [w:] Marody M. (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 327–356.
Wagner W. 2015: Representation in action, [w:] Sammut G., Andreouli E., Gaskell G., Valsiner J. (red.), The Cambridge Handbook of Social Representations, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 12–28.
Zbróg Z. 2016: Teoria reprezentacji społecznych w badaniach zmiany szkoły — możliwe zastosowania, [w:] Szymański M.J., Walasek-Jarosz B., Zbróg Z. (red.), Zrozumieć szkołę. Konteksty zmiany, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 226–249.