
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Środki językowe jako narzędzie nacechowania nieformalnych wypowiedzi kobiet we współczesnym języku chińskim
Kontakt: Ewa Zajdler
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 35 (2021): Socjolingwistyka
Abstrakt
Tematem artykułu jest korelacja między środkami językowymi w zasobach języka chińskiego a działaniami językowymi młodych kobiet realizowanymi na antenie rozrywkowego programu internetowego. Socjolekt kobiet i cechy stylu sajiao są analizowane na podstawie ich 1802 nieformalnych wypowiedzi zarejestrowanych w programie. W artykule zbadano, w jaki sposób cechy leksykalne i fonetyczne wyrażają kobiecość i jaki kształt nadają wypowiedziom kobiet pełniącym funkcję perswazyjną. Formalne środki językowe, którymi posługują się rodzime użytkowniczki języka chińskiego, komunikują grzeczność, emocje i łagodność, a jednocześnie potwierdzają ich pozycję podporządkowania w społeczeństwie. Badanie rozpoczyna się wprowadzeniem do pragmatyki kulturowej działań językowych i przechodzi do zarysowania aktualnej wiedzy na temat specyfiki języka chińskiego używanego przez Chinki. Z dotychczasowych dyskusji zostały – jako narzędzie analizy – wyprowadzone środki językowe. Omówiono poszczególne słowa i wyrażenia oraz cechy wymowy. Nie wszystkie cechy językowe języka mandaryńskiego omawiane we wcześniejszych badaniach znajdują potwierdzenie w badanych wypowiedziach. Te, które dodają wypowiedzi znacząco ekspresywnego charakteru i łagodności, dominują w studium nad stylem sajiao – cechami fonetycznymi i prozodycznymi typowymi dla dziecięcej formy perswazji. Analiza ilościowa i jakościowa wykazała wysoki stopień nacechowania wypowiedzi emocjami, niepewnością sądów (pozycjonującą nadawcę niżej od odbiorcy), a także artykulacją imitującą dziecięcą.
Słowa kluczowe
- Awdiejew, A., i G. Habrajska. 2006. Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej. T. 2. Łask: Leksem. Bartwicka, H. 2007. „Gatunki mowy a język kobiet (na przykładzie języka rosyjskiego)”. Linguistica Bidgostiana 4: 15–24.
- Brown, P., i S. Levinson. 1988. Politeness: Some universals in language usage. Cambridge: Cambridge University Press.
- Cao, Y. 1986. „Běijīng huà yǔyīn zhōnglǐ de xìngbié chāyì [Gender Differences in the Pronunciation of Beijing Dialect]”. Hànyǔ xuéxí 6: 31.
- Chan, M. 1998. „Gender differences in the Chinese language: a preliminary report”. W NACCL-9. 2, red. H. Lin. GSIL Publications, University of Southern California, 35–52. https://www.semanticscholar.org/ paper/GENDER-DIFFERENCES-IN-THE-CHINESE-LANGUAGE-%3A-A-Chan/f47478715581b7f- 3f6ece548a123218e7aba74f9 (15 lutego 2021).
- Chan, M., i L. Yuhan. 2019. „Chinese language and gender research”. W The Routledge Handbook of Chinese Applied Linguistics. New York: Routledge, 165–181. https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9781315625157-12 (15 lutego 2021).
- Chao, Y.R. 1968. A Grammar of Spoken Chinese. Pekin: The Commercial Press.
- Chen, F. i in. 1992. „Reduplication in Mandarin Chinese: Their Formation Rules, Syntactic Behavior, and ICG Representation”. W The Fifth ROC Computational Linguistics Conference at Taipei, Taiwan. Taiwan: 217–233.
- Ding, F. 2002. „Hànyǔ qǐngqiú yányǔ xíngwéi zhōng dì xìngbié chāyì [Gender Differences in the Speech Act in Chinese Requests]”. Xī’ān wàiguóyǔ xuéyuàn xuébào 10 (1): 46–50. https://wenku.baidu.com/view/c81f41ed4afe04a1b071de50.html (15 lutego 2021).
- Farris, C.S. 1988. „Gender and Grammar in Chinese: With Implications for Language Universals”. Modern China 14 (3): 27–308.
- Farris, C.S. 1991. „The Gender of Child Discourse: Same-Sex Peer Socialization Through Language Use in a Taiwanese Preschool”. Journal of Linguistic Anthropology 1 (2): 198–224. https://www.jstor.org/stable/43102129 (15 lutego 2021).
- Grabias, S. 2019. Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Hardeman, K. 2013. Gender and Second Language Style: American Learner Perceptions and Use of Mandarin Sajiao. Honolulu: University of Hawaiʻi at Mānoa. (PhD Thesis). http://www.ling.hawaii.edu/
- graduate/Dissertations/KateHardemanFinal.pdf (15 lutego 2021).
- Hu, H.C. 1944. „The Chinese Concept of Face”. American Anthropologist 46 (1): 45–64.
- Jarosz, B. 2013. „O zasięgu słownictwa socjolektalnego w XXI wieku”. Białostockie Archiwum Językowe 13: 97–116.
- Jiang, L. 2007. „Wěiwǎn yǔ yǔ xìngbié chāyì – nánjīng bùfèn gāoxiào wěiwǎn yǔ shǐyòng qíngkuàng diàochá [Euphemisms and Gender Differences – A survey of euphemism usage in some colleges and universities in Nanjing]”. Yǔyán yìngyòng yánjiū 2: 57–58. http://www.cqvip.com/qk/87478a/2007002/23879809. html (15 lutego 2021).
- Kostro, M., i K. Wróblewska-Pawlak. 2013. „Formy adresatywne jako środek jawnej i ukrytej deprecjacji kobiet polityków w polskim dyskursie polityczno-medialnym”. Tekst i dyskurs – text und diskurs 6: 153–168. http://tekst-dyskurs.eu/images/pdf/zeszyt_6/Kostro.pdf (15 lutego 2021).
- Lakoff, R. 1973. „Language and Woman’s Place”. Language in Society 2 (1): 45–80. https://www.cambridge. org/core/journals/language-in-society/article/language-and-womans-place/F66DB3D1BB878CDD- 68B9A79A25B67DE6 (15 lutego 2021).
- Li, Ch., i S. Thompson. 1989. Mandarin Chinese. A Functional Reference Grammar. London: University of California Press.
- Lin, H.H. 2005. Contextualizing Linguistic Politeness in Chinese – a Socio-pragmatic Approach with Examples From Persuasive Sales Talk in Taiwan Mandarin. Ohio State University. (PhD Thesis). https:// www.semanticscholar.org/paper/Contextualizing-linguistic-politeness-in-Chinese-a-Lin/e3be72d1b0d- ca6b00dae3af1404536d689044068 (15 lutego 2021).
- Liu, Ch.J. 2005. Gender Differences in TV Talk Shows in Taiwan: A Sociolinguistic Study. Taipei: National Taiwan Normal University. (MA Thesis). http://rportal.lib.ntnu.edu.tw/handle/20.500.12235/97301 (15 lutego 2021). Liu, Y. i in. 1996. Shíyòng xiàndài hànyǔ yǔfǎ [Modern Chinese Grammar]. Taipei: Shī dà shū yuàn yǒuxiàn gōngsī.
- Ma, Y. 2009. „Hànyǔ gōngwéi yǔ zhòng de xìngbié yǔyán shízhèng yánjiū [An Empirical Study of Compliments in Chinese Gender Language]”. Shāngluò xuéyuàn xuébào 23 (5): 57–62. https://wap.cnki.net/touch/web/Journal/Article/SLSF200905017.html (15 lutego 2021).
- Niewdana, L. 2011. „Osobowe relacje (guānxì) w chińskim biznesie”. W Zrozumieć Chińczyków. Kulturowe kody społeczności chińskich, red. E. Zajdler. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 205–236. Pan, F. 2015. „Hànyǔ yǔyán zhōng de xìngbié qíshì xiànxiàn [Sexism in the Chinese language]”. Ānhuī wénxué 10: 78–79. https://www.cnki.com.cn/Article/CJFDTotal-AHWA201510039.htm (15 lutego 2021). Qi, S., i Z. Jinliang. 2009. „Gǎntàn cíyǔ dì xìngbié chāyì yánjiū [Study on Gender Differences in Exclamatory Words]”. Yǔyán yìngyòng yánjiū 12: 64–66. https://www.airitilibrary.com/Publication/alDetailedMe-
- sh?docid=10088024-200912-201001270023-201001270023-64-66 (15 lutego 2021).
- Shi, Y. 1984. „Cóng shèhuì yǔyán xué guāndiǎn tàntǎo zhōngwén nánnǚ liǎngxìng yǔyán de chāyì [Discus- sing the language differences in Chinese between men and women from the perspective of sociolingu- istics]”. Jiàoxué yǔ yánjiū 6: 207–228.
- https://www.airitilibrary.com/Publication/alDetailedMesh?Do-
- cID=10163026-198405-201307240028-201307240028-207-228 (15 lutego 2021).
- Sun, R. 2012. Xìngbié yǔ yǔyán [Gender and Language]. Pekin: Kēxué chūbǎn shè.
- Tannen, D. 1999. Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie. Poznań: Zysk i S-ka.
- Tseng, Ch.Ch. 2008. Huáyǔ yǔyīn zīliào kù jí shùwèi xuéxí yìngyòng [Chinese Voice Database and Digital
- Learning Application]. Taipei: Xīn xué lín.
- Wamsley, J. 2019. „Gendered Usage of Sentence-Final Particles in Mandarin Chinese”. ULC Working Papers 1: 1–20. https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/iulcwp/article/view/27100 (15 lutego 2021).
- Wang, G. 2013 „Nǚxìng yǔyán de fēnggé tèdiǎn [Stylistic Features of Female Language]”. Nèiménggǔ diàn dàxué kān 3: 40–56. http://d.wanfangdata.com.cn/periodical/nmgddxk201303014 (15 lutego 2021).
- Wesołowski, Z. 2011. „Konfucjańskie podstawy porządku społecznego i zjawisko «twarzy»”. W Zrozumieć Chińczyków. Kulturowe kody społeczności chińskich, red. E. Zajdler. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 175–201.
- Wiertlewski, S. 1995. Pytania bez odpowiedzi. Pytania jako pośrednie akty mowy. Poznań: Sorus.
- Yueh, H.I. 2012. The tactic of the Weak: A critical analysis of feminine persuasion in Taiwan. Iowa: University of Iowa. (PhD Thesis). https://ir.uiowa.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3360&context=etd (15 lutego 2021).
- Yueh, H.I. 2013. „Body Performance in Gendered Language. Deconstructing the Mandarin Term Sajiao in the Cultural Context of Taiwan”. Journal of Theories and Research in Education 8 (1): 160–182. https:// rpd.unibo.it/article/view/3777 (15 lutego 2021).
- Zeng, W. 2007. „Kǒuyǔ zhòng chéngdù fùcí shǐyòng de xìngbié chāyì [Gender Differences in the Use of Adverbs of Degree in Spoken Language]”. Xiūcí xuéxí 3: 65–70. http://www.cqvip.com/qk/81623x/2007003/24583582. html (15 lutego 2021).
- Zhao, R. 2003. Yǔyán yǔ xìngbié. Kǒuyǔ de shèhuì yǔyán xué yánjiū [Language and gender. Sociolinguistic Research on Spoken Language]. Shanghai: Shànghǎi wàiyǔ jiàoyù chūbǎn shè.
- Platforma 腾讯视频 Téngxùn shìpín (ang. Tencent Video), https://www.youtube.com/channel/UCQatgKo- A7lylp_UzvsLCgcw (15 lutego 2021).
Referencje
Awdiejew, A., i G. Habrajska. 2006. Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej. T. 2. Łask: Leksem. Bartwicka, H. 2007. „Gatunki mowy a język kobiet (na przykładzie języka rosyjskiego)”. Linguistica Bidgostiana 4: 15–24.
Brown, P., i S. Levinson. 1988. Politeness: Some universals in language usage. Cambridge: Cambridge University Press.
Cao, Y. 1986. „Běijīng huà yǔyīn zhōnglǐ de xìngbié chāyì [Gender Differences in the Pronunciation of Beijing Dialect]”. Hànyǔ xuéxí 6: 31.
Chan, M. 1998. „Gender differences in the Chinese language: a preliminary report”. W NACCL-9. 2, red. H. Lin. GSIL Publications, University of Southern California, 35–52. https://www.semanticscholar.org/ paper/GENDER-DIFFERENCES-IN-THE-CHINESE-LANGUAGE-%3A-A-Chan/f47478715581b7f- 3f6ece548a123218e7aba74f9 (15 lutego 2021).
Chan, M., i L. Yuhan. 2019. „Chinese language and gender research”. W The Routledge Handbook of Chinese Applied Linguistics. New York: Routledge, 165–181. https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9781315625157-12 (15 lutego 2021).
Chao, Y.R. 1968. A Grammar of Spoken Chinese. Pekin: The Commercial Press.
Chen, F. i in. 1992. „Reduplication in Mandarin Chinese: Their Formation Rules, Syntactic Behavior, and ICG Representation”. W The Fifth ROC Computational Linguistics Conference at Taipei, Taiwan. Taiwan: 217–233.
Ding, F. 2002. „Hànyǔ qǐngqiú yányǔ xíngwéi zhōng dì xìngbié chāyì [Gender Differences in the Speech Act in Chinese Requests]”. Xī’ān wàiguóyǔ xuéyuàn xuébào 10 (1): 46–50. https://wenku.baidu.com/view/c81f41ed4afe04a1b071de50.html (15 lutego 2021).
Farris, C.S. 1988. „Gender and Grammar in Chinese: With Implications for Language Universals”. Modern China 14 (3): 27–308.
Farris, C.S. 1991. „The Gender of Child Discourse: Same-Sex Peer Socialization Through Language Use in a Taiwanese Preschool”. Journal of Linguistic Anthropology 1 (2): 198–224. https://www.jstor.org/stable/43102129 (15 lutego 2021).
Grabias, S. 2019. Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Hardeman, K. 2013. Gender and Second Language Style: American Learner Perceptions and Use of Mandarin Sajiao. Honolulu: University of Hawaiʻi at Mānoa. (PhD Thesis). http://www.ling.hawaii.edu/
graduate/Dissertations/KateHardemanFinal.pdf (15 lutego 2021).
Hu, H.C. 1944. „The Chinese Concept of Face”. American Anthropologist 46 (1): 45–64.
Jarosz, B. 2013. „O zasięgu słownictwa socjolektalnego w XXI wieku”. Białostockie Archiwum Językowe 13: 97–116.
Jiang, L. 2007. „Wěiwǎn yǔ yǔ xìngbié chāyì – nánjīng bùfèn gāoxiào wěiwǎn yǔ shǐyòng qíngkuàng diàochá [Euphemisms and Gender Differences – A survey of euphemism usage in some colleges and universities in Nanjing]”. Yǔyán yìngyòng yánjiū 2: 57–58. http://www.cqvip.com/qk/87478a/2007002/23879809. html (15 lutego 2021).
Kostro, M., i K. Wróblewska-Pawlak. 2013. „Formy adresatywne jako środek jawnej i ukrytej deprecjacji kobiet polityków w polskim dyskursie polityczno-medialnym”. Tekst i dyskurs – text und diskurs 6: 153–168. http://tekst-dyskurs.eu/images/pdf/zeszyt_6/Kostro.pdf (15 lutego 2021).
Lakoff, R. 1973. „Language and Woman’s Place”. Language in Society 2 (1): 45–80. https://www.cambridge. org/core/journals/language-in-society/article/language-and-womans-place/F66DB3D1BB878CDD- 68B9A79A25B67DE6 (15 lutego 2021).
Li, Ch., i S. Thompson. 1989. Mandarin Chinese. A Functional Reference Grammar. London: University of California Press.
Lin, H.H. 2005. Contextualizing Linguistic Politeness in Chinese – a Socio-pragmatic Approach with Examples From Persuasive Sales Talk in Taiwan Mandarin. Ohio State University. (PhD Thesis). https:// www.semanticscholar.org/paper/Contextualizing-linguistic-politeness-in-Chinese-a-Lin/e3be72d1b0d- ca6b00dae3af1404536d689044068 (15 lutego 2021).
Liu, Ch.J. 2005. Gender Differences in TV Talk Shows in Taiwan: A Sociolinguistic Study. Taipei: National Taiwan Normal University. (MA Thesis). http://rportal.lib.ntnu.edu.tw/handle/20.500.12235/97301 (15 lutego 2021). Liu, Y. i in. 1996. Shíyòng xiàndài hànyǔ yǔfǎ [Modern Chinese Grammar]. Taipei: Shī dà shū yuàn yǒuxiàn gōngsī.
Ma, Y. 2009. „Hànyǔ gōngwéi yǔ zhòng de xìngbié yǔyán shízhèng yánjiū [An Empirical Study of Compliments in Chinese Gender Language]”. Shāngluò xuéyuàn xuébào 23 (5): 57–62. https://wap.cnki.net/touch/web/Journal/Article/SLSF200905017.html (15 lutego 2021).
Niewdana, L. 2011. „Osobowe relacje (guānxì) w chińskim biznesie”. W Zrozumieć Chińczyków. Kulturowe kody społeczności chińskich, red. E. Zajdler. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 205–236. Pan, F. 2015. „Hànyǔ yǔyán zhōng de xìngbié qíshì xiànxiàn [Sexism in the Chinese language]”. Ānhuī wénxué 10: 78–79. https://www.cnki.com.cn/Article/CJFDTotal-AHWA201510039.htm (15 lutego 2021). Qi, S., i Z. Jinliang. 2009. „Gǎntàn cíyǔ dì xìngbié chāyì yánjiū [Study on Gender Differences in Exclamatory Words]”. Yǔyán yìngyòng yánjiū 12: 64–66. https://www.airitilibrary.com/Publication/alDetailedMe-
sh?docid=10088024-200912-201001270023-201001270023-64-66 (15 lutego 2021).
Shi, Y. 1984. „Cóng shèhuì yǔyán xué guāndiǎn tàntǎo zhōngwén nánnǚ liǎngxìng yǔyán de chāyì [Discus- sing the language differences in Chinese between men and women from the perspective of sociolingu- istics]”. Jiàoxué yǔ yánjiū 6: 207–228.
https://www.airitilibrary.com/Publication/alDetailedMesh?Do-
cID=10163026-198405-201307240028-201307240028-207-228 (15 lutego 2021).
Sun, R. 2012. Xìngbié yǔ yǔyán [Gender and Language]. Pekin: Kēxué chūbǎn shè.
Tannen, D. 1999. Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie. Poznań: Zysk i S-ka.
Tseng, Ch.Ch. 2008. Huáyǔ yǔyīn zīliào kù jí shùwèi xuéxí yìngyòng [Chinese Voice Database and Digital
Learning Application]. Taipei: Xīn xué lín.
Wamsley, J. 2019. „Gendered Usage of Sentence-Final Particles in Mandarin Chinese”. ULC Working Papers 1: 1–20. https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/iulcwp/article/view/27100 (15 lutego 2021).
Wang, G. 2013 „Nǚxìng yǔyán de fēnggé tèdiǎn [Stylistic Features of Female Language]”. Nèiménggǔ diàn dàxué kān 3: 40–56. http://d.wanfangdata.com.cn/periodical/nmgddxk201303014 (15 lutego 2021).
Wesołowski, Z. 2011. „Konfucjańskie podstawy porządku społecznego i zjawisko «twarzy»”. W Zrozumieć Chińczyków. Kulturowe kody społeczności chińskich, red. E. Zajdler. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 175–201.
Wiertlewski, S. 1995. Pytania bez odpowiedzi. Pytania jako pośrednie akty mowy. Poznań: Sorus.
Yueh, H.I. 2012. The tactic of the Weak: A critical analysis of feminine persuasion in Taiwan. Iowa: University of Iowa. (PhD Thesis). https://ir.uiowa.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3360&context=etd (15 lutego 2021).
Yueh, H.I. 2013. „Body Performance in Gendered Language. Deconstructing the Mandarin Term Sajiao in the Cultural Context of Taiwan”. Journal of Theories and Research in Education 8 (1): 160–182. https:// rpd.unibo.it/article/view/3777 (15 lutego 2021).
Zeng, W. 2007. „Kǒuyǔ zhòng chéngdù fùcí shǐyòng de xìngbié chāyì [Gender Differences in the Use of Adverbs of Degree in Spoken Language]”. Xiūcí xuéxí 3: 65–70. http://www.cqvip.com/qk/81623x/2007003/24583582. html (15 lutego 2021).
Zhao, R. 2003. Yǔyán yǔ xìngbié. Kǒuyǔ de shèhuì yǔyán xué yánjiū [Language and gender. Sociolinguistic Research on Spoken Language]. Shanghai: Shànghǎi wàiyǔ jiàoyù chūbǎn shè.
Platforma 腾讯视频 Téngxùn shìpín (ang. Tencent Video), https://www.youtube.com/channel/UCQatgKo- A7lylp_UzvsLCgcw (15 lutego 2021).