Bizneswoman, biznesmenka, kobieta biznesu, przedsiębiorczyni czy kobieta przedsiębiorcza? Nazewnictwo kobiet związanych z biznesem we współczesnym dyskursie publicznym
Kontakt: Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 35 (2021): Socjolingwistyka
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza wariantywnych jednostek nazewniczych występujących we współczesnym dyskursie publicznym i odnoszących się do kobiet działających w biznesie. Celem analiz jest wyjaśnienie przyczyn istniejącej wariancji w perspektywie językowej (systemowo-stylistycznej) i pozajęzykowej (polityczno-społeczno-kulturowej). Badania kontekstów funkcjonowania analizowanych jed- nostek przeprowadzono na materiale pozyskanym z kwerend słownikowo-korpusowych oraz z ekscerpcji własnej. Ze względu na dyskursywne uwikłanie osobowych nazw żeńskich osobnej weryfikacji poddano narracje komunikacyjne środowisk kobiecych. Przedstawiona dyskusja skłania do następujących wniosków: 1) obecna w dyskursie publicznym wariantywność analizowanych jednostek jest efektem przemian w języku i komunikacji uwarunkowanych czynnikami kulturowo-społecznymi po przełomie 1989 roku oraz po przyłączeniu Polski do UE w 2004 roku; 2) istniejące nazewnicze rozwiązania alternatywne to wynik zarówno różnych typów i etapów procesu adaptacji anglicyzmu businesswoman w polszczyźnie przy jednoczesnej konkurencji ze strony rodzimych form, jak i sprzężenia tych zjawisk ze zmianami komunikacji kobiecych środowisk biznesowych; 3) wybory nazewnicze mają uzasadnienie stylistyczne i dyskursywne; 4) najnowsza w badanym zbiorze jednostka kobieta przedsiębiorcza staje się jedną z językowych manifestacji biznesowej emancypacji Polek.
Słowa kluczowe
- Arabski, J., red. 1997. Języki specjalistyczne. Język biznesu. Katowice: Wyższa Szkoła Zarządzania Mar- ketingowego i Języków Obcych.
- Balczyńska-Kosman, A. 2011. „Udział kobiet w mediach a problematyka stereotypów płci”. Przegląd Politologiczny 2: 113–120.
- Cudak, R., i J. Tambor. 1996. „Czy istnieje polski język biznesu?”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Specjalistyczne Cudzoziemców 7/8: 109–120.
- Dominiak, A. 2001. „Profile pojęć: ‘biznes’, ‘biznesik’, ‘biznesmen’ i ‘bizneswoman’ we współczesnym języku polskim”. Poradnik Językowy 8: 9–27.
- Dunaj, B. 1993. „Żeńskie odpowiedniki wyrazu biznesmen: businesswoman, kobieta interesu, biznes- menka itp.”. Język Polski 73 (3): 167–172.
- Fleischer, M. 2014. Kapitał – niestety nie( )ludzki. Kraków: Wydawnictwo Libron.
- Gajda, P. 2015. „Cechy polskiego języka biznesu jako języka specjalistycznego w początkowym etapie kształtowania się (na podstawie «Czasu» z lat 1870–1914)”. Investigationes Linguisticae 33: 43–54.
- Grybosiowa, A. 2001. „Biznesmeni czy nowi kapitaliści?”. Poradnik Językowy 9: 66–69.
- Grzeszczyk, E. 2003. Sukces. Amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
- Hącia, A. 2010. „O bezpieczeństwie i niebezpieczeństwach języka firm ubezpieczeniowych”. W Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa, red. M. Milew- ska-Stawiany, i E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 201–218.
- Karwatowska, M., i J. Szpyra-Kozłowska. 2005. Lingwistyka płci. On i ona w języku polskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Kochan, M. 2010. „Mówiony język biznesu”. W Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa, red. M. Milewska-Stawiany, i E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 140–175.
- Kwiatkowski, M. 2000. Człowiek sukcesu ekonomicznego jako wzór osobowy w pierwszych latach transformacji systemowej w Polsce. Studium z socjologii moralności. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
- Łaziński, M. 2006. O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Małocha-Krupa, A., red. 2015. Słownik nazw żeńskich polszczyzny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
- Małocha-Krupa, A. 2018. Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
- Mandal, E. 1994. „Businesswoman – nowy wzorzec kobiecości”. Kobieta i Biznes: akademicko-gospodarcze forum 4: 1–3.
- Mandal, E., A. Gawor, i J. Buczny. 2012. „The stereotypes of man and woman in in Poland – content and factor structures”. W Masculinity and femininity in everyday life, red. E. Mandal. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 11–23.
- Nowosad-Bakalarczyk, M. 2009. Płeć a rodzaj gramatyczny we współczesnej polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
- Paruzel-Czachura, M., i M. Chełkowska. 2014. „Damski i męski świat biznesu – merkantylizm psychiczny oraz percepcja kryzysu ekonomicznego i własnego sukcesu”. Kobieta i Biznes: akademicko-gospodarcze forum 1: 5–15.
- Piwowar, J. 2007–2008. „Charakterystyka niektórych przemian funkcjonalnych i frekwencyjnych współczesnej leksyki polskiej”. Zeszyty Naukowe Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWM 3–4: 158–165.
- Witalisz, A. 2016. Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. Kraków: Wydawnictwo JAK. Wolny-Peirs, M. 2005. Język sukcesu we współczesnej polskiej komunikacji publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Referencje
Arabski, J., red. 1997. Języki specjalistyczne. Język biznesu. Katowice: Wyższa Szkoła Zarządzania Mar- ketingowego i Języków Obcych.
Balczyńska-Kosman, A. 2011. „Udział kobiet w mediach a problematyka stereotypów płci”. Przegląd Politologiczny 2: 113–120.
Cudak, R., i J. Tambor. 1996. „Czy istnieje polski język biznesu?”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Specjalistyczne Cudzoziemców 7/8: 109–120.
Dominiak, A. 2001. „Profile pojęć: ‘biznes’, ‘biznesik’, ‘biznesmen’ i ‘bizneswoman’ we współczesnym języku polskim”. Poradnik Językowy 8: 9–27.
Dunaj, B. 1993. „Żeńskie odpowiedniki wyrazu biznesmen: businesswoman, kobieta interesu, biznes- menka itp.”. Język Polski 73 (3): 167–172.
Fleischer, M. 2014. Kapitał – niestety nie( )ludzki. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Gajda, P. 2015. „Cechy polskiego języka biznesu jako języka specjalistycznego w początkowym etapie kształtowania się (na podstawie «Czasu» z lat 1870–1914)”. Investigationes Linguisticae 33: 43–54.
Grybosiowa, A. 2001. „Biznesmeni czy nowi kapitaliści?”. Poradnik Językowy 9: 66–69.
Grzeszczyk, E. 2003. Sukces. Amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Hącia, A. 2010. „O bezpieczeństwie i niebezpieczeństwach języka firm ubezpieczeniowych”. W Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa, red. M. Milew- ska-Stawiany, i E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 201–218.
Karwatowska, M., i J. Szpyra-Kozłowska. 2005. Lingwistyka płci. On i ona w języku polskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kochan, M. 2010. „Mówiony język biznesu”. W Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa, red. M. Milewska-Stawiany, i E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 140–175.
Kwiatkowski, M. 2000. Człowiek sukcesu ekonomicznego jako wzór osobowy w pierwszych latach transformacji systemowej w Polsce. Studium z socjologii moralności. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Łaziński, M. 2006. O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Małocha-Krupa, A., red. 2015. Słownik nazw żeńskich polszczyzny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Małocha-Krupa, A. 2018. Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Mandal, E. 1994. „Businesswoman – nowy wzorzec kobiecości”. Kobieta i Biznes: akademicko-gospodarcze forum 4: 1–3.
Mandal, E., A. Gawor, i J. Buczny. 2012. „The stereotypes of man and woman in in Poland – content and factor structures”. W Masculinity and femininity in everyday life, red. E. Mandal. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 11–23.
Nowosad-Bakalarczyk, M. 2009. Płeć a rodzaj gramatyczny we współczesnej polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Paruzel-Czachura, M., i M. Chełkowska. 2014. „Damski i męski świat biznesu – merkantylizm psychiczny oraz percepcja kryzysu ekonomicznego i własnego sukcesu”. Kobieta i Biznes: akademicko-gospodarcze forum 1: 5–15.
Piwowar, J. 2007–2008. „Charakterystyka niektórych przemian funkcjonalnych i frekwencyjnych współczesnej leksyki polskiej”. Zeszyty Naukowe Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWM 3–4: 158–165.
Witalisz, A. 2016. Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. Kraków: Wydawnictwo JAK. Wolny-Peirs, M. 2005. Język sukcesu we współczesnej polskiej komunikacji publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Trio.