„Stopnie wojskowe to nie rzeczowniki, dlatego też nie mają rodzaju” . Socjolingwistyczne aspekty dyskusji o feminizacji stopni wojskowych w Niemczech

Abstrakt

W artykule przedstawiono analizę komentarzy internetowych odnoszących się do feminizacji rzeczowników tytularnych w ramach dyskusji, która przetoczyła się przez niemieckie media we wrześniu 2020 roku na temat planów Federalnego Ministerstwa Obrony dotyczących wprowadzenia żeńskich odpowiedników dotychczasowych stopni wojskowych. Na zebranym obszernym materiale badawczym pokazano i przedyskutowano argumenty natury społecznej oraz lingwistycznej, przy czym wskazano te, które nie dopuściły do wprowadzenia zmian planowanych odgórnie. Analiza dotyczyła relewantnych aspektów socjolingwistycznych, w tym – relacji między procesami zachodzącymi współcześnie zarówno w niemieckim społeczeństwie, jak i w języku ogólnym a rozwojem socjolektu wojskowego. Ponadto wskazano na istotne związki wartości konstututywnych dla wspólnoty wojskowej i praktyk komunikacyjnych w jej obrębie. Te zależności wpływają – z jednej strony – na wybór form językowych używanych w codziennej praktyce komunikacji w wojsku, z drugiej natomiast – determinują czynniki istotnie wpływające na rozwój socjolektu (jego form językowych oraz skryptów zachowań). W dyskusji zarysowano również historyczne determinanty stosunku do feminatywów w wojsku. Podkreślono specyfikę wspólnoty komunikatywnej, która stwarza możliwość formalnego, odgórnego wprowadzenia istotnych zmian także w rutynach językowych (jak choćby omawiana feminizacja stopni wojskowych). Przeprowadzona analiza komentarzy sformułowanych online wykazuje dużą świadomość językową członków wspólnoty wojskowej, także w odniesieniu do – trudno poddających się zmianom – skryptów zachowań. Przeprowadzona analiza pozwoliła nakreślić specyfikę funkcjonowania sytemu adresatywnego w socjolekcie wojskowym oraz sformułować wnioski na temat jej wpływu na feminizację rzeczowników tytularnych.