Data Log
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Świadomość językowa na temat gwary wśród mieszkańców Konina i okolic
Kontakt: Błażej Osowski
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 35 (2021): Socjolingwistyka
Abstrakt
W artykule analizowano wyniki ankiety internetowej dotyczącej świadomości językowej na temat gwary przeprowadzonej wśród mieszkańców Konina i okolic. Jest to teren ciekawy ze względów socjologicznych (intensywny rozwój miasta w latach 60. i 70. XX wieku, szybkie uprzemysłowienie regionu i liczne migracje) oraz językowych (pogranicze dialektalne oraz wpływ języka przyniesionego przez dawnych migrantów). Badano postawy, jakie wskazana grupa zajmuje wobec gwary, jak ocenia tę odmianę języka i czy się nie posługuje. Analiza 147 ankiet daje możliwość uwzględnienie takich kryteriów jak wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania. Dodatkowym celem tekstu jest sformułowanie wniosków, co do wykorzystania ankiety internetowej jako narzędzia w badaniu świadomości językowej na temat gwary.
Słowa kluczowe
- Bąk, P. 1955. „Formy wyśmiewane w gwarze okolic Kramska”. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 2: 235–245.
- Bąk, P. 1960. Słownictwo gwary okolic Kramska na tle kultury ludowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
- Bąk, P. 1968. Gwara okolic Kramska w powiecie konińskim. Zarys fonetyki i słowotwórstwa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
- Bąk, P. 1986. „Gwary województwa konińskiego”. W Województwo konińskie. Monografia regionalna. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywy rozwoju. Łódź – Konin: Uniwersytet Łódzki, 114–123.
- Budziszewska, W. 1957. Żargon ochweśnicki. Łódź – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Cygan, S. 1993. „Różnice w mowie pokoleń na Kielecczyźnie”. W Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Różnice w mowie pokoleń, red. B. Bartnicka. Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, 93–104.
- Cygan, S. 2011. Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego.
- Dejna, K. 1993. Dialekty polskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
- Grochola-Szczepanek, H. 2008. „Stopień używania wyrazów ogólnopolskich i ich gwarowych odpowiedników – w ocenie młodych mieszkańców Spisza”. Język Polski 88 (3), 215–230.
- Gruchmanowa, M. 2003. „Gwary wielkopolskie”. W M. Gruchmanowa, Gwary w ojczyźnie i na obczyźnie. Studia. Poznań: Wydawnictwo Studiów Polonistycznych, 118–156.
- Karaś, H., red. Dialekty i gwary... – Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe. http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php (7 marca 2021).
- Kąś, J. 1994. Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Krasowska, H. 2020. Języki mniejszości – status, prestiż, dwujęzyczność, wielojęzyczność. Warszawa: Studium Europy Wschodniej – Uniwersytet Warszawski.
- Kucała, M. 1960. „O słownictwie ludzi wyzbywających się gwary”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 19: 141–156.
- Kucharzyk, R. 2002. „Język wsi z perspektywy autochtonów”. W Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Karolowi Dejnie, red. S. Gala. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 277–286.
- Kucharzyk, R. 2011. „Badania świadomości językowej mieszkańców wsi”. Poradnik Językowy 4: 26–38. Kucharzyk, R. 2015. „O postrzeganiu gwary przez użytkowników Internetu (na przykładzie forum tłumaczy)”. Prace Językoznawcze UWM 17 (2): 37–50.
- Kucharzyk, R. 2019. „Gwara – tradycja czy obciach? Spojrzenie młodych kobiet (na materiale z forów internetowych)”. Poradnik Językowy 1: 7–19.
- Kurek, H. 1995. Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
- Nitsch, K. 1957. Dialekty języka polskiego. Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Nitsch, K. 1968. Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 3 offsetowe, na podst. wyd. 2 zmien. przez autora. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Osowski, B. 2015. „Projekt zbioru tekstów gwarowych ze wschodniej Wielkopolski. Między potrzebami językoznawców i nieprofesjonalistów”. W Dialog pokoleń w języku potocznym, w języku wsi i miasta, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, red. E. Wierzbicka-Piotrowska. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 359–369.
- Osowski, B. 2019. „Między wyjątkowością a wstydem. Świadomość językowa mieszkańców powiatu ostrowskiego”. Gwary Dziś 11: 135–144.
- Pelcowa, H. 2000. „Kompetencja językowa i kompetencja komunikacyjna mieszkańców wsi regionu lubelskiego”. W Język polski. Współczesność – historia, red. W. Książek-Bryłowa, i H. Duda. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 91–104.
- Pelcowa, H. 2004. „Wartościowanie gwary w wypowiedziach mieszkańców wsi”. Poznańskie Spotkania Językoznawcze 13: 127–139.
- Piechnik, A. 2015. „Gwara w świadomości gimnazjalistów wiejskich”. W Dialog pokoleń w języku potocznym, w języku wsi i miasta, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, red. E. Wierzbicka-Piotrowska. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 235–241.
- Sierociuk, J. 2007. „Socjolingwistyczny kontekst badań języka mieszkańców wsi”. W Gwary dziś. 4. Kon- teksty dialektologii, red. J. Sierociuk. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 325–336.
- Sobierajski, Z. 2001. „Geolingwistyka i geoetnologia w atlasie regionalnym Wielkopolski”. W Gwary dziś. 1. Metodologia badań, red. J. Sierociuk. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 67–94.
- Tomaszewski, A. 1934. Mowa ludu wielkopolskiego. Charakterystyka ogólna. Z dwoma mapami. Poznań: na składzie w Księgarni Gebethnera i Wolffa czcionkami Drukarni Uniwersytetu Poznańskiego. Urbańczyk, S. 1962. Zarys dialektologii polskiej, wyd. 2 zmien. i rozsz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- WSPP – Markowski, A., red. 2004. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Zagórski, Z. 1991. O mowie mieszkańców kilkunastu wsi wokół Konina. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Referencje
Bąk, P. 1955. „Formy wyśmiewane w gwarze okolic Kramska”. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 2: 235–245.
Bąk, P. 1960. Słownictwo gwary okolic Kramska na tle kultury ludowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Bąk, P. 1968. Gwara okolic Kramska w powiecie konińskim. Zarys fonetyki i słowotwórstwa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bąk, P. 1986. „Gwary województwa konińskiego”. W Województwo konińskie. Monografia regionalna. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywy rozwoju. Łódź – Konin: Uniwersytet Łódzki, 114–123.
Budziszewska, W. 1957. Żargon ochweśnicki. Łódź – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Cygan, S. 1993. „Różnice w mowie pokoleń na Kielecczyźnie”. W Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Różnice w mowie pokoleń, red. B. Bartnicka. Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, 93–104.
Cygan, S. 2011. Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego.
Dejna, K. 1993. Dialekty polskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Grochola-Szczepanek, H. 2008. „Stopień używania wyrazów ogólnopolskich i ich gwarowych odpowiedników – w ocenie młodych mieszkańców Spisza”. Język Polski 88 (3), 215–230.
Gruchmanowa, M. 2003. „Gwary wielkopolskie”. W M. Gruchmanowa, Gwary w ojczyźnie i na obczyźnie. Studia. Poznań: Wydawnictwo Studiów Polonistycznych, 118–156.
Karaś, H., red. Dialekty i gwary... – Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe. http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php (7 marca 2021).
Kąś, J. 1994. Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Krasowska, H. 2020. Języki mniejszości – status, prestiż, dwujęzyczność, wielojęzyczność. Warszawa: Studium Europy Wschodniej – Uniwersytet Warszawski.
Kucała, M. 1960. „O słownictwie ludzi wyzbywających się gwary”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 19: 141–156.
Kucharzyk, R. 2002. „Język wsi z perspektywy autochtonów”. W Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Karolowi Dejnie, red. S. Gala. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 277–286.
Kucharzyk, R. 2011. „Badania świadomości językowej mieszkańców wsi”. Poradnik Językowy 4: 26–38. Kucharzyk, R. 2015. „O postrzeganiu gwary przez użytkowników Internetu (na przykładzie forum tłumaczy)”. Prace Językoznawcze UWM 17 (2): 37–50.
Kucharzyk, R. 2019. „Gwara – tradycja czy obciach? Spojrzenie młodych kobiet (na materiale z forów internetowych)”. Poradnik Językowy 1: 7–19.
Kurek, H. 1995. Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Nitsch, K. 1957. Dialekty języka polskiego. Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Nitsch, K. 1968. Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 3 offsetowe, na podst. wyd. 2 zmien. przez autora. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Osowski, B. 2015. „Projekt zbioru tekstów gwarowych ze wschodniej Wielkopolski. Między potrzebami językoznawców i nieprofesjonalistów”. W Dialog pokoleń w języku potocznym, w języku wsi i miasta, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, red. E. Wierzbicka-Piotrowska. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 359–369.
Osowski, B. 2019. „Między wyjątkowością a wstydem. Świadomość językowa mieszkańców powiatu ostrowskiego”. Gwary Dziś 11: 135–144.
Pelcowa, H. 2000. „Kompetencja językowa i kompetencja komunikacyjna mieszkańców wsi regionu lubelskiego”. W Język polski. Współczesność – historia, red. W. Książek-Bryłowa, i H. Duda. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 91–104.
Pelcowa, H. 2004. „Wartościowanie gwary w wypowiedziach mieszkańców wsi”. Poznańskie Spotkania Językoznawcze 13: 127–139.
Piechnik, A. 2015. „Gwara w świadomości gimnazjalistów wiejskich”. W Dialog pokoleń w języku potocznym, w języku wsi i miasta, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, red. E. Wierzbicka-Piotrowska. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 235–241.
Sierociuk, J. 2007. „Socjolingwistyczny kontekst badań języka mieszkańców wsi”. W Gwary dziś. 4. Kon- teksty dialektologii, red. J. Sierociuk. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 325–336.
Sobierajski, Z. 2001. „Geolingwistyka i geoetnologia w atlasie regionalnym Wielkopolski”. W Gwary dziś. 1. Metodologia badań, red. J. Sierociuk. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 67–94.
Tomaszewski, A. 1934. Mowa ludu wielkopolskiego. Charakterystyka ogólna. Z dwoma mapami. Poznań: na składzie w Księgarni Gebethnera i Wolffa czcionkami Drukarni Uniwersytetu Poznańskiego. Urbańczyk, S. 1962. Zarys dialektologii polskiej, wyd. 2 zmien. i rozsz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
WSPP – Markowski, A., red. 2004. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zagórski, Z. 1991. O mowie mieszkańców kilkunastu wsi wokół Konina. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.