Ars Dragonia Joanny Jodełki – young adult fantasy, urban fantasy, low fantasy czy kryminał fantasy? Wyznaczniki gatunkowe powieści ukryte w onimach

Abstrakt

Tematem artykułu jest korelacja między onimami oraz gatunkiem powieści. Celem artykułu jest zbadanie, do jakiego podgatunku literatury fantasy należy powieść Ars Dragonia oraz jak nazwy własne współtworzą gatunek literacki. Przyjęta metodologia badań to onomastyka gatunku z elementami analizy funkcjonalnej onimów. Ważne miejsce w badaniach zajmuje intertekstualność. Nazwy własne wyekscerpowane z powieści Joanny Jodełki – Ars Dragonia wskazują, że powieść ta sytuuje się na pograniczu kryminału oraz literatury fantastycznej. Określenia gatunkowe najczęściej stosowane do tego typu literatury to: low fantasy, urban fantasy bądź young adult fantasy. Wszystkie kładą nacisk na elementy fantastyczne zawarte w powieści, pomijając całkowicie wątek kryminalny. W wypadku powieści dla młodzieży Joanny Jodełki wątek kryminalny jest równie istotny, stąd potrzeba stworzenia określenia gatunkowego, które łączyłoby oba te elementy, jak np. kryminał fantastyczny. Koncepcja powieści opiera się na zderzeniu współczesnego Poznania oraz przestrzeni fantastycznej, zaś na ich styku wyłania się trzeci świat, rzeczywistość pograniczna, po której poruszają się bohaterowie. Ważne są liczne zaburzenia chronologii oraz stałe mieszanie się dwóch przestrzeni: realnej oraz fantastycznej. W efekcie najtrafniejszym rozwiązaniem wydaje się zakwalifikowanie omawianej powieści do nurtu fantasy przeniesienia, gdyż poruszanie się bohaterów między dwoma światami (realnym i fantastycznym), ich wzajemne oddziaływanie oraz zaburzenia chronologii skutkujące wpisaną w powieść bezczasowością stanowią trzon fabuły. Obraz współczesnego Poznania został oddany przede wszystkim za pomocą urbanonimów, rzadziej antroponimów, za to w tym podgatunku powieści niemal w ogóle nie występują chrematonimy (poza nielicznymi ideonimami). Zrozumienie onomastykonu analizowanej prozy wymaga od czytelnika wiedzy na temat kultury oraz erudycji, ponieważ pisarka podejmuje z czytelnikiem grę na poziomie propriów, które odsyłają do różnych kodów kulturowych. Częstym zabiegiem jest także przywoływanie imion i nazwisk artystów i naukowców, których właściwe odczytanie wymaga od czytelnika wiedzy oraz dużej orientacji w kulturze, sztuce lub filozofii.