Kobieta w zagrożeniu. Obraz Afganek w reportażu radiowym Anny Dudzińskiej

Abstrakt

Recenzja poświęcona jest reportażowi Anny Dudzińskiej pt. Biała książka Gabi Maj, który ukazał się na antenie Polskiego Radia w 2017 roku. Omówiony dokument jest złożoną opowieścią o losach kobiet w azjatyckim świecie. Słuchacz poznaje historię Polki-emigrantki, a także w sposób pośredni – doświadczenia Afganek skazanych na karę więzienia. Celem recenzji jest scharakteryzowanie punktów widzenia reporterki, która wchodzi w określone role. Mam tu na myśli rolę świadka, uczestnika zdarzeń, czy słuchacza. Reporterce trudno jest się wyzbyć swoich uprzedzeń i powszechnie przyjętych przez Europejczyków wyobrażeń. Relacja z obcą kulturą jest szczególnie skomplikowana, gdy dochodzi do spotkania z inną religią, innym systemem politycznym, innym światopoglądem, czy wreszcie innym stosunkiem do płci i roli kobiety.

Autorka nie przenika do zastanej rzeczywistości, ale próbuje wychwycić pewne jej cechy, zwraca również uwagę na różne niuanse czy sprzeczności. Reportaż, który trwa kilkanaście minut, już sam w sobie ma pewne ograniczenia, chociażby czasowe. I choć dany temat można zrealizować na tysiąc sposobów, albo łącząc dziesiątki wątków, Dudzińska nie próbuje w swoim materiale dokonać pospiesznej próby skondensowania aspektów wielokulturowości i odmienności. Reportaż w jej wykonaniu to forma wysoce artystyczna, kunsztowna, w której najmniejszy detal ma swoje znaczenie. Na zbudowaną przez nią wielką narrację składa się szereg mniejszych, które tworzą przejmującą opowieść o losie kobiet w odległych częściach świata. Towarzyszy temu bogaty kod dźwiękowy, który również nadaje dodatkowe znaczenia. Analiza językowo-kulturowa materiału skłania do potwierdzenia tezy o relatywizmie kulturowym i złożonej mapie mentalnej mieszkańców współczesnego globu.