Data Log
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Wlepka jako tekst minimalny
Kontakt: Magdalena Makowska
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 37 Nr 1 (2023): Socjolingwistyka
Abstrakt
Krajobrazy językowe stanowią współcześnie przedmiot intensywnych badań lingwistycznych. Badania prowadzone pod szyldem linguistic landscape umożliwiają znalezienie odpowiedzi na pytania o utekstowienie miasta nie tylko przy użyciu takich form jak tablice informacyjne, szyldy czy reklamy, ale także komunikatów transgresywnych, tj. użytych w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Przykładem takiego tekstu miejskiego jest tzw. wlepka, czyli niewielki komunikat naklejany w różnych punktach przestrzeni miejskiej. W artykule dokonano przeglądu literatury poświęconej wlepkom oraz tekstom minimalnym w ujęciu genologicznym. Następnie – odnosząc się do korpusu badawczego – opisano, jak w wypadku konkretnych wlepek realizowany jest powierzchniowy, komunikacyjny i kompozycyjny minimalizm, warunkujący uznanie wlepki za tekst minimalny. Realizację tego celu powiązano z udzieleniem odpowiedzi na pytania o specyfikę semiotyczną wlepek oraz katalog pełnionych przez nie funkcji. Na korpus badawczy będący przedmiotem analizy złożyły się zlokalizowane w centrach warmińsko-mazurskich miast 74 wlepki, które: 1) tworzyły niewielki pod względem rozmiaru komunikat transgresywny (umieszczony np. na słupie sygnalizacyjnym, znaku drogowym, przystanku autobusowym, ławce czy drzwiach); 2) miały charakter multimodalny; 3) stanowiły spójną pod względem strukturalnym jednostkę znaczeniową o dającej się zidentyfikować funkcji. Badanie pozwoliło wskazać 5 kategorii funkcjonalnych omawianego gatunku. Oprócz wlepek protestacyjnych wyróżniono komunikaty o charakterze tożsamościowym, edukacyjnym, solidarnościowym i reklamowym. Każdą z kategorii zilustrowano przy pomocy reprezentatywnych przykładów. Na podstawie analizy rozwiązań multimodalnych stosowanych w omawianych wlepkach wykazano, że kompozycyjny, komunikacyjny i powierzchniowy minimalizm czyni z wlepek miniteksty, które w przestrzeni miejskiej są w stanie realizować szereg różnych funkcji i stanowić ważny element krajobrazu językowego.
Słowa kluczowe
- Awcock, H. 2021. „Stickin’ it to the man: The geographies of protest stickers”. Area 53(3): 522–530.
- Blackwood, R. 2015. „LL explorations and methodological challenges: Analysing France’s regional languages”, Linguistic Landscape 1 (1-2): 38–53.
- Blackwood, R. 2018. „Language, images, and Paris Orly airport on Instagram: multilingual approaches to identity and self-representation on social media”, International Journal of Multilingualism 16 (1): 7–24.
- Ben-Rafael, E., i M. Ben-Rafael. 2015. “Linguistic landscapes in an era of multiple globalizations”, Linguistic Landscape 1 (1-2): 19–37.
- Czachur, W. 2020. „Teksty minimalne jako przedmiot badań genologicznych“. Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 13: 25–42.
- Gmeiner, A. 2005. Das Low-Budget-Werbe-1x1. Für Existenzgründer, Selbstständige und Kleinunternehmer – Schritt für Schritt die besten Werbestrategien/Werbemedien/ Werbemittel. Frankfurt/Main: Redline Wirtschaft.
- Jaworski, A., i C. Thurlow. 2010: „Introducing Semiotic Landscapes”. W Semiotic Landscapes: Language, Image, Space, red. A. Jaworski, i C. Thurlow. London, New York: Continuum, 1–40.
- Landry, R., i R. Bourhis. 1997. „Linguistic Landscape and Ethnolinguistic Vitality: An Empirical Study”. Journal of Language and Social Psychology 16 (1): 23–49.
- Lesińska, U. 2007. „Nazwiska i przezwiska we wlepkach”. Prace Językoznawcze IX: 81–102.
- Makowska, M. 2020. „Utekstowiona przestrzeń miejska w świetle badań mediolingwistycznych”. Socjolingwistyka 34: 113–130.
- Opiłowski, R., 2020. „Muster der kommunikativen Kreativität im urbanen Raum. Eine multimodale Perspektive“. W Text- und Diskurswelten in der massenmedialen Kommunikation, red. M. Cieszkowski i J. Pociask. Berlin: Peter Lang, 199–220.
- Petri, J. 2016. „«Hello My Name is....». Performatywny wymiar vlepki”. Kultura i Historia 30: 100–108.
- Rose, G. 2016. Visual methodologies: An introduction to researching with visual materials (wyd. 4). London, UK: SAGE.
- Schmitz, U., i E. Ziegler. 2016. „Sichtbare Dialoge im öffentlichen Raum”. Zeitschrift für
- germanistische Linguistik 44 (3): 469–502.
- Schmitz, U. 2017. „Randgrammatik und Design“. Sprachreport 33.3: 8–17.
- Schmitz, U. 2018. „Media Linguistic Landscapes”. Journal für Medienlinguistik 1 (1): 1–34.
- Spolsky, B. 2020. „Linguistic landscape”. Linguistic Landscape 6 (1): 2–15.
- Stöckl, H. 2015. „Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej”. tłum. J. Pociask. W Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, i P. Staniewski. Wrocław, Dresden: ATUT, Neisse Verlag, 113–137.
- Schuppener, G. 2015. „Sprache-Bild-Kombinationen auf rechtsextremen Aufklebern“. Aussiger Beitrage 9: 179–203.
- Śleziak, M., i I. Olszewska. 2020. „Analiza wydawnictw efemerycznych – ujęcie lingwistyczne”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Linguistica 39: 184–199.
- Tophinke, D., i E. Ziegler. 2019. „Einleitung: Die Stadt als öffentlicher Kommunikationsraum“, Zeitschrift für Germanistische Linguistik 47 (2): 293–312.
- Wróbel, U. (2014) „Modyfikacje językowe jako jeden ze sposobów kreacji dowcipu we wlepkach”. https://core.ac.uk/download/pdf/195811008.pdf (26.02.2023).
Referencje
Awcock, H. 2021. „Stickin’ it to the man: The geographies of protest stickers”. Area 53(3): 522–530.
Blackwood, R. 2015. „LL explorations and methodological challenges: Analysing France’s regional languages”, Linguistic Landscape 1 (1-2): 38–53.
Blackwood, R. 2018. „Language, images, and Paris Orly airport on Instagram: multilingual approaches to identity and self-representation on social media”, International Journal of Multilingualism 16 (1): 7–24.
Ben-Rafael, E., i M. Ben-Rafael. 2015. “Linguistic landscapes in an era of multiple globalizations”, Linguistic Landscape 1 (1-2): 19–37.
Czachur, W. 2020. „Teksty minimalne jako przedmiot badań genologicznych“. Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 13: 25–42.
Gmeiner, A. 2005. Das Low-Budget-Werbe-1x1. Für Existenzgründer, Selbstständige und Kleinunternehmer – Schritt für Schritt die besten Werbestrategien/Werbemedien/ Werbemittel. Frankfurt/Main: Redline Wirtschaft.
Jaworski, A., i C. Thurlow. 2010: „Introducing Semiotic Landscapes”. W Semiotic Landscapes: Language, Image, Space, red. A. Jaworski, i C. Thurlow. London, New York: Continuum, 1–40.
Landry, R., i R. Bourhis. 1997. „Linguistic Landscape and Ethnolinguistic Vitality: An Empirical Study”. Journal of Language and Social Psychology 16 (1): 23–49.
Lesińska, U. 2007. „Nazwiska i przezwiska we wlepkach”. Prace Językoznawcze IX: 81–102.
Makowska, M. 2020. „Utekstowiona przestrzeń miejska w świetle badań mediolingwistycznych”. Socjolingwistyka 34: 113–130.
Opiłowski, R., 2020. „Muster der kommunikativen Kreativität im urbanen Raum. Eine multimodale Perspektive“. W Text- und Diskurswelten in der massenmedialen Kommunikation, red. M. Cieszkowski i J. Pociask. Berlin: Peter Lang, 199–220.
Petri, J. 2016. „«Hello My Name is....». Performatywny wymiar vlepki”. Kultura i Historia 30: 100–108.
Rose, G. 2016. Visual methodologies: An introduction to researching with visual materials (wyd. 4). London, UK: SAGE.
Schmitz, U., i E. Ziegler. 2016. „Sichtbare Dialoge im öffentlichen Raum”. Zeitschrift für
germanistische Linguistik 44 (3): 469–502.
Schmitz, U. 2017. „Randgrammatik und Design“. Sprachreport 33.3: 8–17.
Schmitz, U. 2018. „Media Linguistic Landscapes”. Journal für Medienlinguistik 1 (1): 1–34.
Spolsky, B. 2020. „Linguistic landscape”. Linguistic Landscape 6 (1): 2–15.
Stöckl, H. 2015. „Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej”. tłum. J. Pociask. W Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, i P. Staniewski. Wrocław, Dresden: ATUT, Neisse Verlag, 113–137.
Schuppener, G. 2015. „Sprache-Bild-Kombinationen auf rechtsextremen Aufklebern“. Aussiger Beitrage 9: 179–203.
Śleziak, M., i I. Olszewska. 2020. „Analiza wydawnictw efemerycznych – ujęcie lingwistyczne”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Linguistica 39: 184–199.
Tophinke, D., i E. Ziegler. 2019. „Einleitung: Die Stadt als öffentlicher Kommunikationsraum“, Zeitschrift für Germanistische Linguistik 47 (2): 293–312.
Wróbel, U. (2014) „Modyfikacje językowe jako jeden ze sposobów kreacji dowcipu we wlepkach”. https://core.ac.uk/download/pdf/195811008.pdf (26.02.2023).