Kim jest Twitterowa Julka? Możliwe przyczyny i mechanizm powstania nowego eponimu z perspektywy socjolingwistycznej

Abstrakt

Protesty z 2020 roku stały się jednym z ważniejszych symptomów przemian społeczno-kulturowych we współczesnej Polsce. W mediach społecznościowych ich uczestniczki zaczęto nazywać Julkami, a utworzony w ten sposób eponim stał się na tyle nośny, że trafił m.in. na szczyt plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku 2020. Celem niniejszego badania było spojrzenie na Julkę zarówno od strony językoznawczej, jak i socjologicznej, by sprawdzić, czy faktycznie mamy tu do czynienia z eponimem, scharakteryzować jego potencjalne znaczenia i określić możliwe przyczyny fenomenu Julki. Opisane badanie przeprowadzono w ramach pracy magisterskiej na kierunki socjologia, w której wykorzystano autorski, anotowany korpus eponimu Julka, zawierający automatycznie zebrane wypowiedzi użytkowników dwóch mediów społecznościowych: Twittera i Wykopu. Korpus został stworzony przy użyciu narzędzia monitorującego SentiOne. Przy jego pomocy zgromadzono wpisy pochodzące z trzech nielinearnych okresów: przed wyrokiem i protestami z 2020 roku (luty, marzec, kwiecień 2020), w trakcie głównej fali protestów i po wyroku (wrzesień, październik, listopad 2020) oraz po wyroku i po głównej fali protestów (luty, marzec, kwiecień 2021). Tym sposobem ustalono, że Julka zaliczyła ogromny wzrost popularności właśnie w okresie jesiennej i zarazem największej fali protestów przeciw zaostrzeniu prawa aborcyjnego w Polsce, a w ostatnim z badanych okre- sów, mimo uspokojenia się sytuacji społeczno-politycznej, doszło do utrwalenia tego leksemu w funkcji eponimu. Zwrócono także uwagę na szczególny charakter nowych eponimów odimiennych – w tym Julki – u których niemożliwe jest wskazanie jednoznacznego osobowego źródła cech, jak ma to miejsce w wypadku większości eponimów odimiennych (np. Romeo, Goebbels, bojkot). Na podstawie analizy próbki założono, że źródłem cech (domeną źródłową) eponimu Julka jest osobowy konstrukt społeczny, na który składają się trzy elementy: stereotypy, osobiste doświadczenia mówiącego i obiektywne zależności wynikające ze stanu rzeczywistości pozajęzykowej (np. rosnąca liczba młodych kobiet deklarujących poglądy lewicowe).