Data Log
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Tekstowe figury pamiętania w preambule konstytucji a kształtowanie pamięci kulturowej narodu
Kontakt: Joanna Kowalczyk
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 34 (2020): Socjolingwistyka
Abstrakt
W artykule poruszono kwestię możliwości przechowywania i rekonstruowania pamięci zbiorowej w tekście preambuły jako jej nośnika. Materiałem źródłowym, który został poddany analizie, była arenga obecnie obowiązującej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Celem badania uczyniono wyekscerpowanie i opisanie fragmentów preambuły, dysponujących realnym potencjałem oddziaływania na kształtowanie pamięci społecznej wspólnoty. Metodologiczną podstawą prowadzonego oglądu stała się koncepcja pamięci kulturowej zaproponowana przez Aleidę i Jana Assmannów, ze szczególnym uwzględnieniem założeń o tzw. figurach pamięci, tj. faktach lub obiektach przywołujących wspomnienia lub wyobrażenia o wspomnieniach.
Słowa kluczowe
- Amit, V., red. 2002. Realizing Community: Concepts, Social Relationships, and Sentiments. London–New York: Routledge.
- Assmann, A. 2006. Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. München: C.H. Beck.
- Assmann, A. 1999. Erinnerungsräume: Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München: C.H. Beck.
- Assmann, A. 2015. Wprowadzenie do kulturoznawstwa. Podstawowe terminy, problem, pytania. tłum. A. Artwińska, i K. Różańska. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
- Assmann, J. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. tłum. A. Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
- Bała, P. 2011. „Invocatio Dei w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w perspektywie porównawczej i historycznej”. Wrocławskie Studia Erazmiańskie V (Religia a prawo i państwo): 305–333.
- Chlebda, W. 2012. „Pamięć ujęzykowiona”. W Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, i M. Wójcicka. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 109–120.
- Czachur, W. 2016. „Dlaczego pamięć społeczna może być obiektem badań lingwistycznych?”. W Karły na ramionach olbrzymów? Kultura niemieckiego obszaru językowego w dialogu z tradycją, red. J. Godlewicz-Adamiec, P. Kociumbas, i E. Michta. Warszawa: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 253–260.
- Czarnota, A. 2013. „Prawo, historia a pamięć zbiorowa. Przyczynek do związku między historią a socjologią prawa”. Miscellanea Historico-Iuridica XII: 203–216.
- Czerwiński, M. 2014. „Archiwum znaków – semiotyka pamięci kulturowej”. Tekst i Dyskurs 7: 31–48.
- Erll, A. 2018. Kultura pamięci. Wprowadzenie. tłum. A. Teperek. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
- Klekotko, M. 2018. „Między lokalnością a wspólnotowością, czyli o wspólnototwórczych właściwościach scen miejskich”. Acta Universitatis Lodziensis 64: 5–19.
- Kowalczyk, J. 2017. Pragmatyka komunikacji urząd – obywatel. Kraków: Libron.
- Kowalczyk, J. 2018. „Zmiany w werbalizacji suwerena a kategoryzacja podmiotu władzy zwierzchniej w polskich konstytucjach XX wieku”. Język Polski XCVIII: 61–73.
- Malinowska, E. 2012. Konstytucja jako gatunek tekstu prawnego. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
- Malinowska, E. 2018. „Aksjologiczny wymiar Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Stylistyka XXVII: 23–32.
- Młynarska-Sobaczewska, A. 2014. „Normatywizacja pamięci zbiorowej w preambułach konstytucji państw postkomunistycznych”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2(18): 233–250.
- Piechowiak, M. 2016. „Preambuła”. W Konstytucja RP, Tom I. Komentarz – art. 1–86, red. M. Safjan, i L. Bosek. Warszawa: C.H. Beck, 118–158.
- Rajewski, A. 2013. „Rozważania na temat Assmannowskiej teorii pamięci”. Rocznik Antropologii Historii 1(4): 187–202.
- Skrzydło, W. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. wyd. 2. Warszawa: Wolters Kluwer.
- Sosnowski, B. 2016. „Geneza, rola i cechy preambuły w aktach prawnych”. Zeszyt Studenckich Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM 6: 207–221.
- Szatan, M. 2012. „Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych”. Studia Gdańskie XXXI: 325–342.
- Wójcicka, M. 2014. Pamięć zbiorowa a tekst ustny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
- Wójcicka, M. 2017. „Styl jako praktyka i forma pamięci zbiorowej”. Półrocznik Językoznawczy Tertium 2(1): 29–42.
- Wrona, J., A. Paczkowski, P. Machcewicz, A. Friszke, i J. Eisler. 2005. „PKWN: próba oceny”. Pamięć i Sprawiedliwość 4/2(8): 13–30.
WYKAZ ŹRÓDEŁ
P97 – Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
K52 – Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dn. 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952, nr 33, poz. 232.
K97 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
UoOP – Ustawa z dn. 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, Dz.U. 2012, poz. 161.
Referencje
Amit, V., red. 2002. Realizing Community: Concepts, Social Relationships, and Sentiments. London–New York: Routledge.
Assmann, A. 2006. Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. München: C.H. Beck.
Assmann, A. 1999. Erinnerungsräume: Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München: C.H. Beck.
Assmann, A. 2015. Wprowadzenie do kulturoznawstwa. Podstawowe terminy, problem, pytania. tłum. A. Artwińska, i K. Różańska. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Assmann, J. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. tłum. A. Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Bała, P. 2011. „Invocatio Dei w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w perspektywie porównawczej i historycznej”. Wrocławskie Studia Erazmiańskie V (Religia a prawo i państwo): 305–333.
Chlebda, W. 2012. „Pamięć ujęzykowiona”. W Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, i M. Wójcicka. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 109–120.
Czachur, W. 2016. „Dlaczego pamięć społeczna może być obiektem badań lingwistycznych?”. W Karły na ramionach olbrzymów? Kultura niemieckiego obszaru językowego w dialogu z tradycją, red. J. Godlewicz-Adamiec, P. Kociumbas, i E. Michta. Warszawa: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 253–260.
Czarnota, A. 2013. „Prawo, historia a pamięć zbiorowa. Przyczynek do związku między historią a socjologią prawa”. Miscellanea Historico-Iuridica XII: 203–216.
Czerwiński, M. 2014. „Archiwum znaków – semiotyka pamięci kulturowej”. Tekst i Dyskurs 7: 31–48.
Erll, A. 2018. Kultura pamięci. Wprowadzenie. tłum. A. Teperek. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Klekotko, M. 2018. „Między lokalnością a wspólnotowością, czyli o wspólnototwórczych właściwościach scen miejskich”. Acta Universitatis Lodziensis 64: 5–19.
Kowalczyk, J. 2017. Pragmatyka komunikacji urząd – obywatel. Kraków: Libron.
Kowalczyk, J. 2018. „Zmiany w werbalizacji suwerena a kategoryzacja podmiotu władzy zwierzchniej w polskich konstytucjach XX wieku”. Język Polski XCVIII: 61–73.
Malinowska, E. 2012. Konstytucja jako gatunek tekstu prawnego. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Malinowska, E. 2018. „Aksjologiczny wymiar Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Stylistyka XXVII: 23–32.
Młynarska-Sobaczewska, A. 2014. „Normatywizacja pamięci zbiorowej w preambułach konstytucji państw postkomunistycznych”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2(18): 233–250.
Piechowiak, M. 2016. „Preambuła”. W Konstytucja RP, Tom I. Komentarz – art. 1–86, red. M. Safjan, i L. Bosek. Warszawa: C.H. Beck, 118–158.
Rajewski, A. 2013. „Rozważania na temat Assmannowskiej teorii pamięci”. Rocznik Antropologii Historii 1(4): 187–202.
Skrzydło, W. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. wyd. 2. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sosnowski, B. 2016. „Geneza, rola i cechy preambuły w aktach prawnych”. Zeszyt Studenckich Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM 6: 207–221.
Szatan, M. 2012. „Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych”. Studia Gdańskie XXXI: 325–342.
Wójcicka, M. 2014. Pamięć zbiorowa a tekst ustny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wójcicka, M. 2017. „Styl jako praktyka i forma pamięci zbiorowej”. Półrocznik Językoznawczy Tertium 2(1): 29–42.
Wrona, J., A. Paczkowski, P. Machcewicz, A. Friszke, i J. Eisler. 2005. „PKWN: próba oceny”. Pamięć i Sprawiedliwość 4/2(8): 13–30.
WYKAZ ŹRÓDEŁ
P97 – Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
K52 – Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dn. 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952, nr 33, poz. 232.
K97 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
UoOP – Ustawa z dn. 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, Dz.U. 2012, poz. 161.