Językowy obraz wspólnoty komunikatywnej posługującej się socjolektem CB-radiowym
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 29 (2015): Socjolingwistyka
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest ustalenie językowo-kulturowego obrazu wspólnoty komunikatywnej posługującej się socjolektem CB-radiowym, czyli jaki obraz siebie, oparty na stereotypach i autostereotypach, kreują sami użytkownicy socjolektu. Typowy użytkownik socjolektu CB-radiowego na drodze postrzegany jest przede wszystkim poprzez stopień opanowania słownictwa socjolektalnego, płeć, typ pojazdu i jego markę, styl jazdy, a także region zamieszkania lub pochodzenia i przynależność etniczną. Powoduje to, że (auto)stereo - typowy CB user jest konstruktem złożonym, składającym się z kilku stereotypów i autostereotypów. Najbardziej prototypowym użytkownikiem socjolektu CB-radiowego na drodze jest kierowca tira.
Słowa kluczowe
- Bartmiński J. 1998: Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem — na przykładzie stereotypu matki, [w:] J. Bartmiński, J. Anusiewicz (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 63–83.
- Bartmiński J., Panasiuk J. 1993/2001: Stereotypy językowe, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 371–395.
- Bokszański Z. 2001: Stereotypy a kultura, Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum.
- Grabias S. 1994: Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Jaros V. 2011a: Rytualizacja i płciowość w komunikacji użytkowników CB-radia, [w:] M. Cieszkowski, J. Szczepaniak (red.), Język, rytuał, płeć, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 113–128.
- Jaros V. 2011b: Formacje deminutywne i hipokorystyczne oraz ich funkcje w języku użytkowników CB-radia, [w:] E. Badyda, J. Maćkiewicz, E. Rogowska-Cybulska (red.), Wokół słów i znaczeń IV. Słowotwórstwo a media. Materiały czwartej konferencji językoznawczej poświęconej pamięci Profesora Bogusława Krei, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 185–195.
- Jaros V. 2011c: „Lustereczko dla ciebie, kolego”, czyli grzeczność językowa na polskich drogach, [w:] I. Matusiak-Kempa, S. Przybyszewski (red.), Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji III. Kontekst a komunikacja, Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej UWM w Olsztynie, 254–266.
- Jaros V. 2012a: Sposoby wartościowania w języku użytkowników CB-radia, [w:] R. Bizior, D. Suska (red.), Zjawisko nobilitacji i deprecjacji w języku. Komunikacja, Częstochowa: Wydawnictwo im. S. Podobińskiego AJD w Częstochowie, 173–191.
- Jaros V. 2012b: Język użytkowników CB-radia a dawna gwara szoferska w kontekście przemian językowych i społeczno-cywilizacyjnych w Polsce, [w:] E. Laskowska, B. Morzyńska-Wrzosek, W. Czechowski (red.), Język, natura, cywilizacja, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 91–112.
- Jaros V. 2012c: Język użytkowników CB-radia (właściwości leksykalne), [w:] K. Michalewski (red.), Język nowych mediów, Łódź: Primum Verbum, 291–301.
- Kania S. 1980: O polskiej gwarze szoferskiej, Socjolingwistyka 3, 105–121.
- Lewicki A.M. 1998: Obraz samochodu w sloganach reklamowych, [w:] J. Bartmiński, J. Anusiewicz (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 206–223.
- Mandal E. 2000: Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
- Müller M. 2005: Stereotypy etniczne w niemieckich i polskich przysłowiach, zwrotach i mowie potocznej, [w:] A. Dąbrowska, A. Nowakowska (red.), Język a kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 327–334.
- Ożóg K. 2001/2004: Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów: Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”.
- Piekot T. 2008: Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Wałbrzychu.
- Wejland A.P. 1991: Obrazy grup społecznych. Studium metodologiczne, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Referencje
Bartmiński J. 1998: Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem — na przykładzie stereotypu matki, [w:] J. Bartmiński, J. Anusiewicz (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 63–83.
Bartmiński J., Panasiuk J. 1993/2001: Stereotypy językowe, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 371–395.
Bokszański Z. 2001: Stereotypy a kultura, Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum.
Grabias S. 1994: Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jaros V. 2011a: Rytualizacja i płciowość w komunikacji użytkowników CB-radia, [w:] M. Cieszkowski, J. Szczepaniak (red.), Język, rytuał, płeć, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 113–128.
Jaros V. 2011b: Formacje deminutywne i hipokorystyczne oraz ich funkcje w języku użytkowników CB-radia, [w:] E. Badyda, J. Maćkiewicz, E. Rogowska-Cybulska (red.), Wokół słów i znaczeń IV. Słowotwórstwo a media. Materiały czwartej konferencji językoznawczej poświęconej pamięci Profesora Bogusława Krei, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 185–195.
Jaros V. 2011c: „Lustereczko dla ciebie, kolego”, czyli grzeczność językowa na polskich drogach, [w:] I. Matusiak-Kempa, S. Przybyszewski (red.), Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji III. Kontekst a komunikacja, Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej UWM w Olsztynie, 254–266.
Jaros V. 2012a: Sposoby wartościowania w języku użytkowników CB-radia, [w:] R. Bizior, D. Suska (red.), Zjawisko nobilitacji i deprecjacji w języku. Komunikacja, Częstochowa: Wydawnictwo im. S. Podobińskiego AJD w Częstochowie, 173–191.
Jaros V. 2012b: Język użytkowników CB-radia a dawna gwara szoferska w kontekście przemian językowych i społeczno-cywilizacyjnych w Polsce, [w:] E. Laskowska, B. Morzyńska-Wrzosek, W. Czechowski (red.), Język, natura, cywilizacja, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 91–112.
Jaros V. 2012c: Język użytkowników CB-radia (właściwości leksykalne), [w:] K. Michalewski (red.), Język nowych mediów, Łódź: Primum Verbum, 291–301.
Kania S. 1980: O polskiej gwarze szoferskiej, Socjolingwistyka 3, 105–121.
Lewicki A.M. 1998: Obraz samochodu w sloganach reklamowych, [w:] J. Bartmiński, J. Anusiewicz (red.), Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 206–223.
Mandal E. 2000: Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Müller M. 2005: Stereotypy etniczne w niemieckich i polskich przysłowiach, zwrotach i mowie potocznej, [w:] A. Dąbrowska, A. Nowakowska (red.), Język a kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 327–334.
Ożóg K. 2001/2004: Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów: Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”.
Piekot T. 2008: Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Wałbrzychu.
Wejland A.P. 1991: Obrazy grup społecznych. Studium metodologiczne, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.