Język sportu w ujęciu leksykografów. Analiza terminograficzna wybranych słowników z terminologią sportową
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 29 (2015): Socjolingwistyka
Abstrakt
Biorąc pod uwagę bogactwo językowe omawianej dziedziny, jej dynamicznie rozwijające się słownictwo specjalistyczne oraz, ogólnie, międzynarodowy charakter sportu, trzeba uznać, że kompetentnie przygotowane dzieła leksykograficzne z terminologią sportową stanowią ważny element skutecznej komunikacji w sferze kultury fizycznej. W artykule omówione zostały trudności, na jakie napotykają autorzy, często praktycy nie-językoznawcy, dwu- lub wielojęzycznych słowników sportu lub słowników poszczególnych dyscyplin. Przeprowadzona zgodnie z metodologią Łukasika (2007) analiza terminograficzna wybranych słowników, uwzględniająca parametry makro-, medio- oraz mikrostruktury, pozwoliła wyodrębnić kwestie problematyczne, które wynikają w dużej mierze z samej specyfiki języka — czy lepiej — języków sportu oraz z typowych trudności związanych z opracowywaniem dzieł terminologicznych. Wyniki badań mogą przyczynić się do ułatwienia pracy przyszłych leksykografów podejmujących się napisania kolejnych słowników.
Słowa kluczowe
- Beard A. 1998: The Language of Sport, London–New York: Routledge.
- Bergenholtz H., Tarp S. (red.) 1995: Manual of Specialised Lexicography, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins.
- Bromhead J. 2009: The language of golf, Studies in Physical Culture and Tourism. Special Issue: Sports Language and Linguistics XVI, 1, 105–114.
- Dankert H. 1969: Sportsprache und Kommunikation — Untersuchungen zur Struktur der Fußballsprache und zum Stil der Sportberichterstattung, Tübingen: Tübinger Vereinigung für Volkskunde e.V.
- Devoto G. 1939: Le lingue speciali: le cronache del calcio, Lingua nostra I, 17–21.
- Fehringer T.B. 2007: Die „eigenen Gesetze“ der Sportsprache und Sportberichterstattung — eine Medien analyse am Beispiel Zeitung, Marburg: Kindle.
- Giovanardi C. 2006: Il linguaggio sportivo, [w:] P. Trifone (red.), Lingua e identità, Roma: Carocci, 241–268.
- Jorroch A. 2012: Höhen und Tiefen im deutsche Fußball — Sprachliche Mittel der deutschen Presse in der Fußball saison 2010/2011, Studia Niemcoznawcze / Studien zur Deutschkunde XLIX, 767–778.
- Kowalikowa J. 1997: Sport a język, [w:] Z. Krawczyk (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Kultura fizyczna. Sport, Warszawa: Instytut Kultury, 377–383.
- Lewandowski M. 2008: The language of soccer — a sociolect or a register, Język, Komunikacja, Informacja 3, 21–32.
- Lipoński W. 2009: „Hey, ref! Go, milk the canaries!” On the distinctiveness of the language of sport, Studies in Physical Culture and Tourism. Special Issue: Sports Language and Linguistics XVI, 1, 19–36.
- Lipoński W. 2014: Najdawniejsze tradycje i przemiany języka sportu w Europie, [w:] Z. Dziubiński, P. Rymarczyk (red.), Kultura fizyczna a zmiana społeczna, Warszawa: AWF/Salos, 313–327.
- Łukasik M. 2007: Angielsko-polskie i polsko-angielskie słowniki specjalistyczne (1996–2006). Analiza terminograficzna, Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych.
- Lukszyn J., Zmarzer W. 2006: Teoretyczne podstawy terminologii, Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
- Medici M. 1959: Delle cronache del calcio, Lingua nostra XX, 24–26.
- Meurders J. 1985: Alles Renner. Zum Vokabular des Radsports in der medialen und literarischen Reportsprache, [w:] H. Ester, G. van Gemert (red.), Annäherungen: Studien zur deutschen Literatur und Literaturwissenschaften im zwanzigsten Jahrhundert, Amsterdam: Rodopi, 227–246.
- Ożdżyński J. 1970: Polskie współczesne słownictwo sportowe, Wrocław: Ossolineum.
- Ożdżyński J. 1979: Mówione warianty wypowiedzi w środowisku sportowym, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
- Rutishauser P. 2014: Sportsprache im Wandel der Zeit — Entwicklungstendenzen am Beispiel der Zeitschrift „Basketball“, Hamburg: Diplomica Verlag GmbH.
- Schweickard W. 1987: Die «cronaca calcistica». Zur Sprache der Fußballberichterstattung in italienischen Sporttageszeitungen, Tübingen: Niemeyer.
- Sedlaczek P. 2009: History, cultural context and terminology of windsurfing, Studies in Physical Culture and Tourism. Special Issue: Sports Language and Linguistics XVI, 1, 115–123.
- Taborek J. 2012: Language of sports. Some remarks on the language of football, [w:] H. Lankiewicz, E. Wąsikiewicz-Firlej (red.), Informed teaching - premises of modern foreign language pedagogy, Piła: Wydawnictwo PWSZ, 239–255.
- Tworek A. 2000: Język sportu — próba definicji (analiza języka polskiego i niemieckiego), [w:] G. Szpila (red.), Język Trzeciego Stulecia. Język a Komunikacja 1, Kraków: Tertium, 331–340.
- Wiegand H.E. 2004: Reflections on the Mediostructure in Special-Field Dictionaries. Also According to the Example of the Dictionary for Lexicography and Dictionary Research, Lexicos 14, 195–221.
Referencje
Beard A. 1998: The Language of Sport, London–New York: Routledge.
Bergenholtz H., Tarp S. (red.) 1995: Manual of Specialised Lexicography, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins.
Bromhead J. 2009: The language of golf, Studies in Physical Culture and Tourism. Special Issue: Sports Language and Linguistics XVI, 1, 105–114.
Dankert H. 1969: Sportsprache und Kommunikation — Untersuchungen zur Struktur der Fußballsprache und zum Stil der Sportberichterstattung, Tübingen: Tübinger Vereinigung für Volkskunde e.V.
Devoto G. 1939: Le lingue speciali: le cronache del calcio, Lingua nostra I, 17–21.
Fehringer T.B. 2007: Die „eigenen Gesetze“ der Sportsprache und Sportberichterstattung — eine Medien analyse am Beispiel Zeitung, Marburg: Kindle.
Giovanardi C. 2006: Il linguaggio sportivo, [w:] P. Trifone (red.), Lingua e identità, Roma: Carocci, 241–268.
Jorroch A. 2012: Höhen und Tiefen im deutsche Fußball — Sprachliche Mittel der deutschen Presse in der Fußball saison 2010/2011, Studia Niemcoznawcze / Studien zur Deutschkunde XLIX, 767–778.
Kowalikowa J. 1997: Sport a język, [w:] Z. Krawczyk (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Kultura fizyczna. Sport, Warszawa: Instytut Kultury, 377–383.
Lewandowski M. 2008: The language of soccer — a sociolect or a register, Język, Komunikacja, Informacja 3, 21–32.
Lipoński W. 2009: „Hey, ref! Go, milk the canaries!” On the distinctiveness of the language of sport, Studies in Physical Culture and Tourism. Special Issue: Sports Language and Linguistics XVI, 1, 19–36.
Lipoński W. 2014: Najdawniejsze tradycje i przemiany języka sportu w Europie, [w:] Z. Dziubiński, P. Rymarczyk (red.), Kultura fizyczna a zmiana społeczna, Warszawa: AWF/Salos, 313–327.
Łukasik M. 2007: Angielsko-polskie i polsko-angielskie słowniki specjalistyczne (1996–2006). Analiza terminograficzna, Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych.
Lukszyn J., Zmarzer W. 2006: Teoretyczne podstawy terminologii, Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Medici M. 1959: Delle cronache del calcio, Lingua nostra XX, 24–26.
Meurders J. 1985: Alles Renner. Zum Vokabular des Radsports in der medialen und literarischen Reportsprache, [w:] H. Ester, G. van Gemert (red.), Annäherungen: Studien zur deutschen Literatur und Literaturwissenschaften im zwanzigsten Jahrhundert, Amsterdam: Rodopi, 227–246.
Ożdżyński J. 1970: Polskie współczesne słownictwo sportowe, Wrocław: Ossolineum.
Ożdżyński J. 1979: Mówione warianty wypowiedzi w środowisku sportowym, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rutishauser P. 2014: Sportsprache im Wandel der Zeit — Entwicklungstendenzen am Beispiel der Zeitschrift „Basketball“, Hamburg: Diplomica Verlag GmbH.
Schweickard W. 1987: Die «cronaca calcistica». Zur Sprache der Fußballberichterstattung in italienischen Sporttageszeitungen, Tübingen: Niemeyer.
Sedlaczek P. 2009: History, cultural context and terminology of windsurfing, Studies in Physical Culture and Tourism. Special Issue: Sports Language and Linguistics XVI, 1, 115–123.
Taborek J. 2012: Language of sports. Some remarks on the language of football, [w:] H. Lankiewicz, E. Wąsikiewicz-Firlej (red.), Informed teaching - premises of modern foreign language pedagogy, Piła: Wydawnictwo PWSZ, 239–255.
Tworek A. 2000: Język sportu — próba definicji (analiza języka polskiego i niemieckiego), [w:] G. Szpila (red.), Język Trzeciego Stulecia. Język a Komunikacja 1, Kraków: Tertium, 331–340.
Wiegand H.E. 2004: Reflections on the Mediostructure in Special-Field Dictionaries. Also According to the Example of the Dictionary for Lexicography and Dictionary Research, Lexicos 14, 195–221.