„Mješavinu uspite” lub „mešavinu sipajte” — czy tłumaczenia i oddzielne instrukcje konsumenckie na obszarze byłego języka serbsko-chorwackiego są potrzebne? Analiza wybranych przykładów
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 29 (2015): Socjolingwistyka
Abstrakt
Artykuł przedstawia i analizuje różnice językowe w obrębie obszaru byłej Jugosławii. Polityka językowa państw postjugosłowiańskich ma na celu udowodnienie różnic występujących pomiędzy językami tych państw, dlatego podjęte badania, na podstawie przykładu tłumaczenia z chorwackiego na serbski oraz etykiet produktów spożywczych, chcą udowodnić, że są one symboliczne. Cztery języki powstałe z języka serbsko-chorwackiego wciąż opierają się na nowosztokawskim dialekcie, stąd odmienności dostrzegalne są przede wszystkim na płaszczyźnie leksykalnej właściwej dla danego regionu, nie narodu. Wyniki analizy wybranych przykładów pokazują, że różnice te próbuje się sztucznie uwypuklić, ponieważ często zamieniane leksemy są właściwe dla obu języków, nie tylko dla jednego. Przy analizie zastosowano metodę komparatystyczną.
Słowa kluczowe
- Abc prijevodi http://www.abcprijevodi.hr/ [23.03.2015].
- Bobrownicka M. 2006: Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiańskich. Uwagi o genezie i transformacjach kategorii tożsamości, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
- Bońkowski R. 2010: Słowianie środkowo południowi na przełomie XX i XXI wieku. Język — Religia — Naród — Państwo, Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach.
- Brom P. 2007: Czarnogórski standard wobec różnicowania językowego południowej Słowiańszczyzny, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
- Bugarski R. 2005: Jezik i kultura, Beograd: Biblioteka XX veka.
- Bugarski R. 2013: Jezička politika i jezička stvarnost u Srbiji posle 1991. godine, [w:] V. Požgaj Hadži (red.), Jezik između lingvistike i politike, Beograd: Biblioteka XX vek, 102.
- Cichońska M. 1994: Języki Słowian Południowych wobec rozpadu SFRJ (Czy Słowiańszczyźnie przybywa języków?), [w:] M. Blicharski, H. Fontański (red.), Współczesne tendencje rozwoju języków słowiańskich. Tom 1, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 43–44.
- Czerwiński M. 2005: Język — ideologia — naród. Polityka językowa w Chorwacji a język mediów, Kraków: Wydawnictwo „scriptum”.
- Czerwiński M. 2006: Kulturowe aspekty bośniacko-hercegowińskich języków wobec językowych narzędzi wyznaczania odrębności etnonarodowej, Socjolingwistyka 20, 69.
- Hofman-Pianka A. 2000: Socjolingwistyczne aspekty współczesnego języka bośniackiego, Kraków: Wydawnictwo Radamsa.
- Hrvatski jezični portal http://hjp.novi-liber.hr/ [25.03.2015].
- Isaković A. 1997: Bosanski jezik, [w:] E. Tokarz (red.), Język wobec przemian kultury, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 69.
- Jaroszewicz H. 2004: Nowe tendencje normatywne w standardowych językach chorwackim i serbskim, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
- Jergović M. 1999: Hrvatski prijevod srpskog filma „Rane” ili kako zapakirati isti nježnik u drugi tetra pak. MARŠ U SPORNI ORGAN! http://govori.tripod.com/rane.htm [23.03.2015].
- Katnić - Bakaršić M. 2013: Bosanskohercegovačka sociolingvistička previranja, [w:] Požgaj Hadži V. (red.), Jezik između lingvistike i politike, Beograd: Biblioteka XX vek, 120.
- Komatina N. 2012: Jezik i identitet u Crnoj Gori, [w:] S. Perović (red.), Mi o jeziku, jezik o nama. Zbornik radova sa druge konferencije društva za primjenjenu lingvistiku (Podgorica, 23.10.2010), Podgorica: Društvo za primijenjenu lingvistiku Crne Gore, 169.
- Kordić S. 2010: Jezik i nacionalizam, Zagreb: Durieux.
- Oczkowa B. 2003: Charakter zmian we współczesnym języku chorwackim, [w:] Z. Rudnik-Karwatowa (red.), Procesy innowacyjne w językach słowiańskich, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy oraz Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 154.
- Oczkowa B. 2011: Język chorwacki, [w:] B. Oczkowa, E. Szczepańska (red.), współpr. T. Kwoka, Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 294–295, 309.
- Pančić T. 1999: Srpsko-hrvatski apsurdi. Titlovanje i tiltovanje, Vreme broj 1.
- Paždjerski D.-V., Chacia E. 2014: Zarys fonetyki języka serbskiego. Szkic historyczny, dialekty, akcenty, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
- Popiołek B. 2011a: Język serbski, [w:] B. Oczkowa, E. Szczepańska (red.), współpr. Kwoka T., Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 259.
- Popiołek B. 2011b: Język czarnogórski, [w:] B. Oczkowa, E. Szczepańska (red.), współpr. T. Kwoka, Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 275.
- Požgaj Hadži V., Balazic Bulc T., Miheljak V. 2013: Srpskohrvatski jezik iz slovenske perspektive, [w:] Požgaj Hadži V. (red.), Jezik između lingvistike i politike, Beograd: Biblioteka XX vek, 39.
- Rapacka J. 1997: O idei jugosłowiańskiej jako idei narodowej, [w:] M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka (red.), Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo 19-20 sierpnia 1996, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 47–48.
- Ristić J. 2012: Hrvatsko-srpsko titlovanje legalno ili glupo, http://www.istmedia.rs/hrvatsko-srpsko-titlovanje-legalno-ali-glupo/ [23.03.2015].
- Tąporowska A. 2006: Język serbsko-chorwacki — jeden czy dwa języki?, [w:] I. Petrov (red.), Bałkany w oczach młodego człowieka. Materiały z międzynarodowej naukowej konferencji studenckiej, Łódź, 28–29 kwietnia 2005 roku, Łódź: Wydawnictwo „Piktor”, 54–55.
- Worldwide Translations http://www.worldwide.rs/ [23.03.2015].
- Zakon o elektroničnim medijama, http://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/2009_12_153_3740.html [22.03.2015].
- Zieliński B. 2006: Transformacja południowosłowiańskich idei narodowych na przełomie XX i XXI wieku, Sofia. Pismo filozofów krajów słowiańskich 6, 61.
Referencje
Abc prijevodi http://www.abcprijevodi.hr/ [23.03.2015].
Bobrownicka M. 2006: Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiańskich. Uwagi o genezie i transformacjach kategorii tożsamości, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Bońkowski R. 2010: Słowianie środkowo południowi na przełomie XX i XXI wieku. Język — Religia — Naród — Państwo, Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach.
Brom P. 2007: Czarnogórski standard wobec różnicowania językowego południowej Słowiańszczyzny, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Bugarski R. 2005: Jezik i kultura, Beograd: Biblioteka XX veka.
Bugarski R. 2013: Jezička politika i jezička stvarnost u Srbiji posle 1991. godine, [w:] V. Požgaj Hadži (red.), Jezik između lingvistike i politike, Beograd: Biblioteka XX vek, 102.
Cichońska M. 1994: Języki Słowian Południowych wobec rozpadu SFRJ (Czy Słowiańszczyźnie przybywa języków?), [w:] M. Blicharski, H. Fontański (red.), Współczesne tendencje rozwoju języków słowiańskich. Tom 1, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 43–44.
Czerwiński M. 2005: Język — ideologia — naród. Polityka językowa w Chorwacji a język mediów, Kraków: Wydawnictwo „scriptum”.
Czerwiński M. 2006: Kulturowe aspekty bośniacko-hercegowińskich języków wobec językowych narzędzi wyznaczania odrębności etnonarodowej, Socjolingwistyka 20, 69.
Hofman-Pianka A. 2000: Socjolingwistyczne aspekty współczesnego języka bośniackiego, Kraków: Wydawnictwo Radamsa.
Hrvatski jezični portal http://hjp.novi-liber.hr/ [25.03.2015].
Isaković A. 1997: Bosanski jezik, [w:] E. Tokarz (red.), Język wobec przemian kultury, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 69.
Jaroszewicz H. 2004: Nowe tendencje normatywne w standardowych językach chorwackim i serbskim, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jergović M. 1999: Hrvatski prijevod srpskog filma „Rane” ili kako zapakirati isti nježnik u drugi tetra pak. MARŠ U SPORNI ORGAN! http://govori.tripod.com/rane.htm [23.03.2015].
Katnić - Bakaršić M. 2013: Bosanskohercegovačka sociolingvistička previranja, [w:] Požgaj Hadži V. (red.), Jezik između lingvistike i politike, Beograd: Biblioteka XX vek, 120.
Komatina N. 2012: Jezik i identitet u Crnoj Gori, [w:] S. Perović (red.), Mi o jeziku, jezik o nama. Zbornik radova sa druge konferencije društva za primjenjenu lingvistiku (Podgorica, 23.10.2010), Podgorica: Društvo za primijenjenu lingvistiku Crne Gore, 169.
Kordić S. 2010: Jezik i nacionalizam, Zagreb: Durieux.
Oczkowa B. 2003: Charakter zmian we współczesnym języku chorwackim, [w:] Z. Rudnik-Karwatowa (red.), Procesy innowacyjne w językach słowiańskich, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy oraz Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 154.
Oczkowa B. 2011: Język chorwacki, [w:] B. Oczkowa, E. Szczepańska (red.), współpr. T. Kwoka, Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 294–295, 309.
Pančić T. 1999: Srpsko-hrvatski apsurdi. Titlovanje i tiltovanje, Vreme broj 1.
Paždjerski D.-V., Chacia E. 2014: Zarys fonetyki języka serbskiego. Szkic historyczny, dialekty, akcenty, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Popiołek B. 2011a: Język serbski, [w:] B. Oczkowa, E. Szczepańska (red.), współpr. Kwoka T., Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 259.
Popiołek B. 2011b: Język czarnogórski, [w:] B. Oczkowa, E. Szczepańska (red.), współpr. T. Kwoka, Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 275.
Požgaj Hadži V., Balazic Bulc T., Miheljak V. 2013: Srpskohrvatski jezik iz slovenske perspektive, [w:] Požgaj Hadži V. (red.), Jezik između lingvistike i politike, Beograd: Biblioteka XX vek, 39.
Rapacka J. 1997: O idei jugosłowiańskiej jako idei narodowej, [w:] M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka (red.), Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo 19-20 sierpnia 1996, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 47–48.
Ristić J. 2012: Hrvatsko-srpsko titlovanje legalno ili glupo, http://www.istmedia.rs/hrvatsko-srpsko-titlovanje-legalno-ali-glupo/ [23.03.2015].
Tąporowska A. 2006: Język serbsko-chorwacki — jeden czy dwa języki?, [w:] I. Petrov (red.), Bałkany w oczach młodego człowieka. Materiały z międzynarodowej naukowej konferencji studenckiej, Łódź, 28–29 kwietnia 2005 roku, Łódź: Wydawnictwo „Piktor”, 54–55.
Worldwide Translations http://www.worldwide.rs/ [23.03.2015].
Zakon o elektroničnim medijama, http://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/2009_12_153_3740.html [22.03.2015].
Zieliński B. 2006: Transformacja południowosłowiańskich idei narodowych na przełomie XX i XXI wieku, Sofia. Pismo filozofów krajów słowiańskich 6, 61.