Terytorium symboliczne w Načertaniju Ilii Garašanina — historyczna geneza symboliki i ukształtowanie semiotyczno-językowe
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 29 (2015): Socjolingwistyka
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest językowej konstrukcji ideologii Načertanija Ilii Garašanina. Tekst został w póź - niejszym czasie uznany za manifest serbskiego nacjonalizmu i z tego powodu należałoby bliżej przeanalizować jego symbolikę. Pierwsza część artykułu bada tło historyczne Načertanija, tj. kwestię przemian społeczno-kulturowych w XVIII wieku, symboliczną i ideologiczną produkcję tzw. etnarchii, rozwój filologicznych i politycznych idei Vuka Karadžicia, wpływ polityki Hôtelu Lambert. Druga część identyfikuje trzy warstwy ideologiczne (pluralistyczna wzajemność słowiańska, wspólnota słowiańsko-prawosławna, etnocentryzm) w dokumencie Garašanina i wskazuje, jakie wyrażenia językowe są ich nośnikami.
Słowa kluczowe
- Anderson B. 1997: Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tł. S. Amsterdamski, Kraków: Znak.
- Banac I. 1992: The National Question in Yugoslavia. Origins, History, Politics, London: Cornell Unversity Press.
- Božić I., Ćirković S., Ekmečić M., Dedijer V. (red.) 1972: Istorija Jugoslavije, Beograd: Prosveta.
- Czerwiński M. 2014: Znaki integracji — uniwersum władzy symbolicznej u chorwackich ilirystów, Kraków: Wydawnictwo „scriptum”.
- Dąbrowska - Partyka M. 2004: Literatura pogranicza — pogranicza literatury, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Gavrilović S. 1991: Srpski nacionalni program patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente iz 1736/37, Zbornik Matice srpske za istoriju 44, 39–48.
- Garašanin I. 1991: Načertanije, [w:] B. Čović (red.), Izvori velikosrpske agresije. Rasprave/Dokumenti/Kartografski prikazi, Zagreb: August Caserec.
- Gil D. 2005: Prawosławie, historia, naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Grčević M. 1997a: Zašto slavistika 19. stoljeća nije priznavala hrvatski jezik, Jezik 45 (1), 3–28.
- Grčević M. 1997b: Karadžićeva gledišta o hrvatskome jeziku u slavističkome okružju, Jezik 45 (2), 41–58.
- Grčević M. 2009: Jernej Kopitar kao strateg Karadžićeve književne reforme, Filologija 53, 1–53.
- Karadžić V. S. 1991: Srbi svi i svuda, [w:] B. Čović (red.), Izvori velikosrpske agresije. Rasprave/Dokumenti/Kartografski prikazi, Zagreb: August Caserec.
- Krasić S. 2009: Počelo je u Rimu. Katolička obnova i normiranje hrvatskoga jezika u XVII. stoljeću, Dubrovnik: Matica Hrvatska.
- Langacker R. 2009: Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tł. E. Tabakowska i in., Kraków: Universitas.
- Łotman J. 2008: Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, tł. B. Żyłko, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
- Obradović D. 1968: Pismo Haralampiju. Život i priključenja, Beograd: Prosveta.
- Oczkowa B. 2006: Chorwaci i ich język. Z dziejów kodyfikacji normy literackie, Kraków: Wydawnictwo Lexis.
- Rapacka J. 1997: Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
- Rosch E., Mervis C.B., Gray W.D., Johnson D.M., Boyes-Bream P. 1976: Basic Objects in Natural Categories, Cognitive Psychology 8, 382–439.
- Selimović M. 1967: Za i protiv Vuka, Novi Sad: Matica srpska.
- Żurek P. 2008: Nova interpretacija geneze «Načertanija»: Srbocentrizam Hotela Lambert i Hrvati, Scrinia Slavonica 6, 631–636.
Referencje
Anderson B. 1997: Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tł. S. Amsterdamski, Kraków: Znak.
Banac I. 1992: The National Question in Yugoslavia. Origins, History, Politics, London: Cornell Unversity Press.
Božić I., Ćirković S., Ekmečić M., Dedijer V. (red.) 1972: Istorija Jugoslavije, Beograd: Prosveta.
Czerwiński M. 2014: Znaki integracji — uniwersum władzy symbolicznej u chorwackich ilirystów, Kraków: Wydawnictwo „scriptum”.
Dąbrowska - Partyka M. 2004: Literatura pogranicza — pogranicza literatury, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gavrilović S. 1991: Srpski nacionalni program patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente iz 1736/37, Zbornik Matice srpske za istoriju 44, 39–48.
Garašanin I. 1991: Načertanije, [w:] B. Čović (red.), Izvori velikosrpske agresije. Rasprave/Dokumenti/Kartografski prikazi, Zagreb: August Caserec.
Gil D. 2005: Prawosławie, historia, naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Grčević M. 1997a: Zašto slavistika 19. stoljeća nije priznavala hrvatski jezik, Jezik 45 (1), 3–28.
Grčević M. 1997b: Karadžićeva gledišta o hrvatskome jeziku u slavističkome okružju, Jezik 45 (2), 41–58.
Grčević M. 2009: Jernej Kopitar kao strateg Karadžićeve književne reforme, Filologija 53, 1–53.
Karadžić V. S. 1991: Srbi svi i svuda, [w:] B. Čović (red.), Izvori velikosrpske agresije. Rasprave/Dokumenti/Kartografski prikazi, Zagreb: August Caserec.
Krasić S. 2009: Počelo je u Rimu. Katolička obnova i normiranje hrvatskoga jezika u XVII. stoljeću, Dubrovnik: Matica Hrvatska.
Langacker R. 2009: Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tł. E. Tabakowska i in., Kraków: Universitas.
Łotman J. 2008: Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, tł. B. Żyłko, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Obradović D. 1968: Pismo Haralampiju. Život i priključenja, Beograd: Prosveta.
Oczkowa B. 2006: Chorwaci i ich język. Z dziejów kodyfikacji normy literackie, Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Rapacka J. 1997: Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Rosch E., Mervis C.B., Gray W.D., Johnson D.M., Boyes-Bream P. 1976: Basic Objects in Natural Categories, Cognitive Psychology 8, 382–439.
Selimović M. 1967: Za i protiv Vuka, Novi Sad: Matica srpska.
Żurek P. 2008: Nova interpretacija geneze «Načertanija»: Srbocentrizam Hotela Lambert i Hrvati, Scrinia Slavonica 6, 631–636.