Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 30 (2016): Socjolingwistyka
Abstrakt
Artykuł dotyczy socjolektu przestępczego polszczyzny przedwojennego Lwowa. Podstawą materiałową jest tu niepublikowany wcześniej rękopis S. Udzieli z r. 1892 pt. Żargon złodziejski we Lwowie. Zebrane przez Udzielę słownictwo zostało poddane analizie semantycznej i formalnej. Zestawienie z innymi zbiorami leksyki przestępczej ujawniło, że również w Żargonie złodziejskim we Lwowie znalazły się nienotowane gdzie indziej nowości leksykalno-semantyczne.
Słowa kluczowe
- Chobzej i in. — Хобзей Н., Сімович К., Ястремська Т., Дидик-Меуш Г., Лексикон львівський: поваж но і на жарт, wyd. 2, Львів: Інститут українознавства ім. І.Крип’якевича НАН України, 2012.
- Estreicher K. 1903: Szwargot więzienny, Kraków: Księgarnia D. E. Friedleina.
- Geller E. 1997: Zur Etymologie einiger jiddischer und deutscher Schimpfwörter und Gaunerbezeichnungen im Polnischen, Zeitschrift für Slawistik 3(42), 274–284.
- Gorbacz 2006 — Горбач O., Арѓо в Україні, Львів: Інститут українознавства ім. І. Крип’я ке вича НАН України, 2006.
- Grabias S. 1997: Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Grabias S. 2010: Środowiskowe i zawodowe odmiany języka — socjolekty, [w:] Bartmiński J. (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 235–253.
- Kątny A. 2002: Zu den deutschen Lehnwrtern in der polnischen Gaunersprache, Studia Germanica Gedanensia 10, 96–108.
- Kluge F., Götze A. 1948: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, wyd. 14, Berlin: de Gruyter Mouton.
- Kołodziejek E. 2005: Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
- Kurka A. 1896: Słownik mowy złodziejskiej, Lwów: nakładem autora [wydanie 2. — 1899, zmienione i rozszerzone, Lwów: Drukarnia „Słowa Polskiego”].
- Kurzowa — Kurzowa Z., Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
- Ludwikowski W., Walczak H. 1922: Żargon mowy przestępców. „Blatna muzyka”. Ogólny zbiór słów gwary więziennej, Warszawa: [s. n.].
- Małocha A. 1994: Żydowskie zapożyczenia leksykalne w socjolekcie przestępczym, [w:] Anusie wicz J., Siciński B. (red.), Język a kultura, t. 10: Język subkultur, Wrocław: Wiedza o Kulturze, 135–170.
- Michalski H., Morawski J. 1971: Słownik gwary więziennej, Warszawa: Ośrodek Badań Przestępczości Ministerstwa Sprawiedliwości.
- SEJPBr — Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927.
- SGP PAN — Słownik gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej IJP PAN, Źródła i t. 1, red. M. Karaś, t. 2−5, red. J. Reichan, S. Urbańczyk, t. 6, red. J. Okoniowa, J. Reichan, t. 7−8, red. J. Okoniowa, J. Reichan, B. Grabka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1977−.
- SJPDor — DoroszewskiW. (red.), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (wersja na CD-ROM-ie), 1958–1969.
- SJPSzym — Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. 1–3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (wersja na CD-ROM-ie), 1978–1981.
- SW — Karłowicz J., Kryński A., NiedźwiedzkiW., Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa 1900–1927 (tzw. Słownik warszawski).
- SWil — Zdanowicz A. i in., Słownik języka polskiego, t. 1–2, Wilno: M. Orgelbrand, 1861 (tzw. Słownik wileński).
- Stępniak K. 1986: Słownik gwar środowisk dewiacyjnych, Warszawa: Departament Doskonalenia i Szkolenia Zawodowego MSW
- Stępniak K. 1993: Słownik tajemnych gwar przestępczych, Londyn: Puls Publication.
- Szaszkiewicz M. 1997: Tajemnice grypserki, Kraków: Wydaw. Instytutu Ekspertyz Sądowych.
- Ułaszyn H. 1951: Język złodziejski, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
- USJP — Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (wersja na CD-ROM-ie), 2003.
Referencje
Chobzej i in. — Хобзей Н., Сімович К., Ястремська Т., Дидик-Меуш Г., Лексикон львівський: поваж но і на жарт, wyd. 2, Львів: Інститут українознавства ім. І.Крип’якевича НАН України, 2012.
Estreicher K. 1903: Szwargot więzienny, Kraków: Księgarnia D. E. Friedleina.
Geller E. 1997: Zur Etymologie einiger jiddischer und deutscher Schimpfwörter und Gaunerbezeichnungen im Polnischen, Zeitschrift für Slawistik 3(42), 274–284.
Gorbacz 2006 — Горбач O., Арѓо в Україні, Львів: Інститут українознавства ім. І. Крип’я ке вича НАН України, 2006.
Grabias S. 1997: Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grabias S. 2010: Środowiskowe i zawodowe odmiany języka — socjolekty, [w:] Bartmiński J. (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 235–253.
Kątny A. 2002: Zu den deutschen Lehnwrtern in der polnischen Gaunersprache, Studia Germanica Gedanensia 10, 96–108.
Kluge F., Götze A. 1948: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, wyd. 14, Berlin: de Gruyter Mouton.
Kołodziejek E. 2005: Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kurka A. 1896: Słownik mowy złodziejskiej, Lwów: nakładem autora [wydanie 2. — 1899, zmienione i rozszerzone, Lwów: Drukarnia „Słowa Polskiego”].
Kurzowa — Kurzowa Z., Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
Ludwikowski W., Walczak H. 1922: Żargon mowy przestępców. „Blatna muzyka”. Ogólny zbiór słów gwary więziennej, Warszawa: [s. n.].
Małocha A. 1994: Żydowskie zapożyczenia leksykalne w socjolekcie przestępczym, [w:] Anusie wicz J., Siciński B. (red.), Język a kultura, t. 10: Język subkultur, Wrocław: Wiedza o Kulturze, 135–170.
Michalski H., Morawski J. 1971: Słownik gwary więziennej, Warszawa: Ośrodek Badań Przestępczości Ministerstwa Sprawiedliwości.
SEJPBr — Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927.
SGP PAN — Słownik gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej IJP PAN, Źródła i t. 1, red. M. Karaś, t. 2−5, red. J. Reichan, S. Urbańczyk, t. 6, red. J. Okoniowa, J. Reichan, t. 7−8, red. J. Okoniowa, J. Reichan, B. Grabka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1977−.
SJPDor — DoroszewskiW. (red.), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (wersja na CD-ROM-ie), 1958–1969.
SJPSzym — Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. 1–3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (wersja na CD-ROM-ie), 1978–1981.
SW — Karłowicz J., Kryński A., NiedźwiedzkiW., Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa 1900–1927 (tzw. Słownik warszawski).
SWil — Zdanowicz A. i in., Słownik języka polskiego, t. 1–2, Wilno: M. Orgelbrand, 1861 (tzw. Słownik wileński).
Stępniak K. 1986: Słownik gwar środowisk dewiacyjnych, Warszawa: Departament Doskonalenia i Szkolenia Zawodowego MSW
Stępniak K. 1993: Słownik tajemnych gwar przestępczych, Londyn: Puls Publication.
Szaszkiewicz M. 1997: Tajemnice grypserki, Kraków: Wydaw. Instytutu Ekspertyz Sądowych.
Ułaszyn H. 1951: Język złodziejski, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
USJP — Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (wersja na CD-ROM-ie), 2003.