Data Log
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Kim są „Wolacy z Wolski”, czyli o socjotypie jako narzędziu dominacji dyskursywnej
Kontakt: Agnieszka Konowska
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 34 (2020): Socjolingwistyka
Abstrakt
Lider partii PiS Jarosław Kaczyński pomylił niegdyś słowa polskiego hymnu, śpiewając: „Marsz, marsz Dąbrowski, z ziemi polskiej do Wolski”. Celem artykułu jest analiza roli, jaką w dyskursie internautów pełni neologizm Wolak stworzony na bazie przejęzyczenia Wolska. W przeprowadzonym procesie badawczym następuje weryfikacja tezy o wyzyskiwaniu tego neologizmu przez antagonistów partii do budowania dominacji dyskursywnej nad jej zwolennikami. Neologizm Wolak funkcjonuje w dyskursie na zasadzie socjotypu (stereotypu Innego inspirowanego jego przynależnością do grupy społecznej), a przydatnych narzędzi do jakościowej analizy tego zjawiska dostarcza francuska praksematyka, której założenia stanowią podwaliny metodologiczno-teoretyczne rozważań zawartych w artykule.
Słowa kluczowe
- Bańko, M. 2014. „Polaki”. https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Polaki;14872.html (10 grudnia 2020).
- Bartmiński, J. 2009. Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
- Bralczyk, J. 2003. O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
- Bres, J. 1989. „Sociotypes, contresociotypes: un récit nommé désir”. Littérature 76: 74–88.
- Bres, J. 1991. „Des stéréotypes sociaux”. Cahiers de praxématique 17: 93–112.
- Bres, J. 1993. Récit oral et production d’identité sociale. Montpellier: Groupe de recherche en linguistique praxématique, Université Paul-Valéry.
- Buttler, D. 1968. Polski dowcip językowy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Cześnik, M., i M. Grabowska. 2017. „Popękane polskie społeczeństwo jako pole badawcze – dane, fakty, mity”. Przegląd Socjologiczny 66 (3): 9–43.
- Galisson, R. 1993. „Les palimpsestes verbaux: des révélateurs culturels remarquables, mais peu remarqués”. Repères 8: 41–62.
- Gaze, M. 2015. „Językowy obraz wieśniaka we współczesnej polszczyźnie”. Studia Obszarów Wiejskich 40: 181–187.
- Genette, G. 1982. Palimpsestes: la littérature au second degré. Paris: Éditions du Seuil.
- Głowiński, M. 2009. Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe. Kraków: Universitas.
- Grabias, S. 1981. O ekspresywności języka: ekspresja a słowotwórstwo. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
- Grybosiowa, A. 2002. „Dynamika zmian językowych o podłożu kulturowym u progu XXI wieku (na materiale polskim)”. W Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo, red. J. Siatkowski, H. Popowska-Taborska, Z. Rudnik-Karwatowa, i J. Rusek. Warszawa: Komitet Słowianoznawstwa PAN, 75–82.
- Grzmil-Tylutki, H. 2008. „Gatunki dyskursywne a strategie manipulacyjne”. Tekst i Dyskurs = Text und Diskurs 1: 67–78.
- Kaszewski, K. 2018. Media o sobie. Językowe elementy autopromocyjne w przekazach informacyjnych prasy, radia i telewizji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
- Kita, M. 2012. „Medialna kariera błędu językowego”. W Język w mediach: antologia, red. M. Kita, i I. Loewe. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 81–97.
- Kleiber, G. 1997. „Sens, référence et existence: que faire de l’extra-linguistique?”. Langages 127: 9–37.
- Kłosińska, A., i M. Rusinek. 2019. Dobra zmiana, czyli jak się rządzi światem za pomocą słów. Kraków: Wydawnictwo Znak.
- Kłosiński, K. 1999. „Signifiance: wstęp do pism Rolanda Barthes’a o muzyce”. Pamiętnik Literacki 90 (2): 11–26.
- Kurdyła, T. 2015. „Pragmatyka w klasyfikacji słowotwórczej rzeczownika”. LingVaria 19: 61–79.
- Lafont, R. 1978. Le Travail et la Langue. Paris: Flammarion.
- Lafont, R. 1979. „La diglossie en pays occitan ou le réel occulté”. W Bildung und Ausbildung in der Romania 2. Sprachwissenschaft und Landeskunde, red. R. Kloepfer. München: Fink, 504–512.
- Lafont, R. 1989. „Le même et l’autre”. Littérature 76: 3–5.
- Molek-Kozakowska, K. 2016. „O wizerunkowości sfery publicznej i jej analizie retorycznej”. W Retoryka wizerunku medialnego, red. A. Budzyńska-Daca, A. Kampka, i K. Molek-Kozakowska. Warszawa: Polskie Towarzystwo Retoryczne, 5–21.
- Omyła-Rudzka, M. 2015. „Autoportret Polaków i postrzegany dystans kulturowy wobec sąsiadów”. Komunikat z badań CBOS 126: 1–6.
- Polkowska, L. 2015. Język prawicy. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
- Rosier, L., i Ph. Ernotte. 2004. „L’ontotype: une sous-catégorie pertinente pour classer les insultes?”. Langue française 144: 35–48.
- Siblot, P. 1997. „Nomination et production de sens: le praxème”. Langages 127: 38–55.
- Smółkowa, T., K. Holly, i A. Żółtak, red. 2013. Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 2001–2005. Cz. IV: N–R. Kraków: Lexis.
- Taras, B. 2004. „Gall Anonim w Internecie, czyli o komunikacji incognito”. W Dialog a nowe media, red. M. Kita, i J. Grzenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 42–51.
WYKAZ ŹRÓDEŁ
https://bi.img.pl/im/1/3397/m3397861.mp3 (10 grudnia 2020).
„Jarosław Kaczyński śpiewa hymn polski 4RP”. 2010. https://www.youtube.com/watch?v=EipqGBh3WBs (10 grudnia 2020).
Trybuna.info. 2017. „Konstytucja Rzeczypospolitej Wolskiej”. https://trybuna.info/polska/konstytucja-rzeczypospolitej-wolskiej/ (10 grudnia 2020).
www.muzeum4rp.iq.pl/wiki (10 grudnia 2020).
ŹRÓDŁA PRZYKŁADÓW
Maciek123454321. 2016. https://koduj24.pl/slazacy-obywatelami-gorszego-sortu/ (10 grudnia 2020).
kibic. 2012. https://forsal.pl/galerie/1017015,duze-zdjecie,1,kaczynski-najpierw-panstwo-potem-wlasnosc-i-rynek.html (10 grudnia 2020).
dupetek. 2017. https://forum.gazeta.pl/forum/w,13,135677827,135677827,Do_tutejszych_Krakusow.html#p135736043 (10 grudnia 2020).
dr.krisk. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
neoretronick. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
Mieszkaniec pyrlandii. 2018. https://wiadomosci.wp.pl/lech-walesa-nasmiewa-sie-z-jaroslawa-kaczynskiego-wypomina-mu-niefortunne-wykonanie-hymnu-6275074929514625a (10 grudnia 2020).
nocidzień. 2020. https://twitter.com/search?q=wolactwo&src=typed_query&f=live (10 grudnia 2020).
leszek_borakiewicz. 2020. https://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35055,25713884,zamach-pis-na-polska-konstytucje-no-i-co-z-tego-polska-to.html?disableRedirects=true (10 grudnia 2020).
Real. 2020. https://www.jaslo4u.pl/zbieraja-podpisy-poparcia-dla-malgorzaty-kidawy-blonskiej-ka-newsy-jaslo-25408 (10 grudnia 2020).
gall. 2016. https://www.facebook.com/1066790130043869/photos/a.1066852333370982.1073741828.1066790130043869/1102125833176965/?type=3&theater (10 grudnia 2020).
Szechter. 2017. http://stalowemiasto.pl/artykuly/artykuly.phpstr=3&mode=pokaz&id=43165 (10 grudnia 2020).
Gość. 2020. http://forum.to.com.pl/kolo-po-t17948/page-167 (10 grudnia 2020).
Gość. 2015. http://www.tomaszow.lub.pl/forum/viewtopic.php?f=17&t=95107 (10 grudnia 2020).
wsk175. 2019. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,168577649,168577649,Neumann_zostanie_przechandlowany_za_Ziobre_.html?pelna=tak (10 grudnia 2020).
trusiaa. 2018. https://forum.gazeta.pl/forum/w,89075,164469833,164469833,Ojczyzna_wolszczyzna.html (10 grudnia 2020).
Ófaga. 2020. https://wiadomosci.wp.pl/zamieszanie-wokol-spotkania-very-jourovej-i-zbigniewa-ziobry-minister-tlumaczy-6472930911701121a (10 grudnia 2020).
Miodek. 2011. https://forum.gazeta.pl/forum/w,193,121258628,121258628,Wlochy_Bolonia_podroz_kulinarna.html (10 grudnia 2020).
Miodek 2011. https://forum.gazeta.pl/forum/w,193,121258628,121258628,Wlochy_Bolonia_podroz_kulinarna.html (10 grudnia 2020).
remik.bz, wujcio44, i dr.skrobisz. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
remik.bz. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
sawa.com. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134481651,134481651,Wolacy_ludzie_wolni_.html (10 grudnia 2020).
Referencje
Bańko, M. 2014. „Polaki”. https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Polaki;14872.html (10 grudnia 2020).
Bartmiński, J. 2009. Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Bralczyk, J. 2003. O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Bres, J. 1989. „Sociotypes, contresociotypes: un récit nommé désir”. Littérature 76: 74–88.
Bres, J. 1991. „Des stéréotypes sociaux”. Cahiers de praxématique 17: 93–112.
Bres, J. 1993. Récit oral et production d’identité sociale. Montpellier: Groupe de recherche en linguistique praxématique, Université Paul-Valéry.
Buttler, D. 1968. Polski dowcip językowy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Cześnik, M., i M. Grabowska. 2017. „Popękane polskie społeczeństwo jako pole badawcze – dane, fakty, mity”. Przegląd Socjologiczny 66 (3): 9–43.
Galisson, R. 1993. „Les palimpsestes verbaux: des révélateurs culturels remarquables, mais peu remarqués”. Repères 8: 41–62.
Gaze, M. 2015. „Językowy obraz wieśniaka we współczesnej polszczyźnie”. Studia Obszarów Wiejskich 40: 181–187.
Genette, G. 1982. Palimpsestes: la littérature au second degré. Paris: Éditions du Seuil.
Głowiński, M. 2009. Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe. Kraków: Universitas.
Grabias, S. 1981. O ekspresywności języka: ekspresja a słowotwórstwo. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Grybosiowa, A. 2002. „Dynamika zmian językowych o podłożu kulturowym u progu XXI wieku (na materiale polskim)”. W Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo, red. J. Siatkowski, H. Popowska-Taborska, Z. Rudnik-Karwatowa, i J. Rusek. Warszawa: Komitet Słowianoznawstwa PAN, 75–82.
Grzmil-Tylutki, H. 2008. „Gatunki dyskursywne a strategie manipulacyjne”. Tekst i Dyskurs = Text und Diskurs 1: 67–78.
Kaszewski, K. 2018. Media o sobie. Językowe elementy autopromocyjne w przekazach informacyjnych prasy, radia i telewizji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Kita, M. 2012. „Medialna kariera błędu językowego”. W Język w mediach: antologia, red. M. Kita, i I. Loewe. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 81–97.
Kleiber, G. 1997. „Sens, référence et existence: que faire de l’extra-linguistique?”. Langages 127: 9–37.
Kłosińska, A., i M. Rusinek. 2019. Dobra zmiana, czyli jak się rządzi światem za pomocą słów. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Kłosiński, K. 1999. „Signifiance: wstęp do pism Rolanda Barthes’a o muzyce”. Pamiętnik Literacki 90 (2): 11–26.
Kurdyła, T. 2015. „Pragmatyka w klasyfikacji słowotwórczej rzeczownika”. LingVaria 19: 61–79.
Lafont, R. 1978. Le Travail et la Langue. Paris: Flammarion.
Lafont, R. 1979. „La diglossie en pays occitan ou le réel occulté”. W Bildung und Ausbildung in der Romania 2. Sprachwissenschaft und Landeskunde, red. R. Kloepfer. München: Fink, 504–512.
Lafont, R. 1989. „Le même et l’autre”. Littérature 76: 3–5.
Molek-Kozakowska, K. 2016. „O wizerunkowości sfery publicznej i jej analizie retorycznej”. W Retoryka wizerunku medialnego, red. A. Budzyńska-Daca, A. Kampka, i K. Molek-Kozakowska. Warszawa: Polskie Towarzystwo Retoryczne, 5–21.
Omyła-Rudzka, M. 2015. „Autoportret Polaków i postrzegany dystans kulturowy wobec sąsiadów”. Komunikat z badań CBOS 126: 1–6.
Polkowska, L. 2015. Język prawicy. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Rosier, L., i Ph. Ernotte. 2004. „L’ontotype: une sous-catégorie pertinente pour classer les insultes?”. Langue française 144: 35–48.
Siblot, P. 1997. „Nomination et production de sens: le praxème”. Langages 127: 38–55.
Smółkowa, T., K. Holly, i A. Żółtak, red. 2013. Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 2001–2005. Cz. IV: N–R. Kraków: Lexis.
Taras, B. 2004. „Gall Anonim w Internecie, czyli o komunikacji incognito”. W Dialog a nowe media, red. M. Kita, i J. Grzenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 42–51.
WYKAZ ŹRÓDEŁ
https://bi.img.pl/im/1/3397/m3397861.mp3 (10 grudnia 2020).
„Jarosław Kaczyński śpiewa hymn polski 4RP”. 2010. https://www.youtube.com/watch?v=EipqGBh3WBs (10 grudnia 2020).
Trybuna.info. 2017. „Konstytucja Rzeczypospolitej Wolskiej”. https://trybuna.info/polska/konstytucja-rzeczypospolitej-wolskiej/ (10 grudnia 2020).
www.muzeum4rp.iq.pl/wiki (10 grudnia 2020).
ŹRÓDŁA PRZYKŁADÓW
Maciek123454321. 2016. https://koduj24.pl/slazacy-obywatelami-gorszego-sortu/ (10 grudnia 2020).
kibic. 2012. https://forsal.pl/galerie/1017015,duze-zdjecie,1,kaczynski-najpierw-panstwo-potem-wlasnosc-i-rynek.html (10 grudnia 2020).
dupetek. 2017. https://forum.gazeta.pl/forum/w,13,135677827,135677827,Do_tutejszych_Krakusow.html#p135736043 (10 grudnia 2020).
dr.krisk. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
neoretronick. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
Mieszkaniec pyrlandii. 2018. https://wiadomosci.wp.pl/lech-walesa-nasmiewa-sie-z-jaroslawa-kaczynskiego-wypomina-mu-niefortunne-wykonanie-hymnu-6275074929514625a (10 grudnia 2020).
nocidzień. 2020. https://twitter.com/search?q=wolactwo&src=typed_query&f=live (10 grudnia 2020).
leszek_borakiewicz. 2020. https://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35055,25713884,zamach-pis-na-polska-konstytucje-no-i-co-z-tego-polska-to.html?disableRedirects=true (10 grudnia 2020).
Real. 2020. https://www.jaslo4u.pl/zbieraja-podpisy-poparcia-dla-malgorzaty-kidawy-blonskiej-ka-newsy-jaslo-25408 (10 grudnia 2020).
gall. 2016. https://www.facebook.com/1066790130043869/photos/a.1066852333370982.1073741828.1066790130043869/1102125833176965/?type=3&theater (10 grudnia 2020).
Szechter. 2017. http://stalowemiasto.pl/artykuly/artykuly.phpstr=3&mode=pokaz&id=43165 (10 grudnia 2020).
Gość. 2020. http://forum.to.com.pl/kolo-po-t17948/page-167 (10 grudnia 2020).
Gość. 2015. http://www.tomaszow.lub.pl/forum/viewtopic.php?f=17&t=95107 (10 grudnia 2020).
wsk175. 2019. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,168577649,168577649,Neumann_zostanie_przechandlowany_za_Ziobre_.html?pelna=tak (10 grudnia 2020).
trusiaa. 2018. https://forum.gazeta.pl/forum/w,89075,164469833,164469833,Ojczyzna_wolszczyzna.html (10 grudnia 2020).
Ófaga. 2020. https://wiadomosci.wp.pl/zamieszanie-wokol-spotkania-very-jourovej-i-zbigniewa-ziobry-minister-tlumaczy-6472930911701121a (10 grudnia 2020).
Miodek. 2011. https://forum.gazeta.pl/forum/w,193,121258628,121258628,Wlochy_Bolonia_podroz_kulinarna.html (10 grudnia 2020).
Miodek 2011. https://forum.gazeta.pl/forum/w,193,121258628,121258628,Wlochy_Bolonia_podroz_kulinarna.html (10 grudnia 2020).
remik.bz, wujcio44, i dr.skrobisz. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
remik.bz. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134095344,134095344,Wolak_to_brzmi_dumnie.html (10 grudnia 2020).
sawa.com. 2012. https://forum.gazeta.pl/forum/w,28,134481651,134481651,Wolacy_ludzie_wolni_.html (10 grudnia 2020).